________________
વ્યક્તિગત અને સમાજગત સાધના આપણા ધર્મપ્રધાન દેશમાં વ્યક્તિગત સાધના હંમેશા સમાજગત સાધનાની સાથોસાથ જ ચાલી છે. ગૃહસ્થાશ્રમ જુઓ કે સંન્યાસ્તાશ્રમ જુઓ. બન્ને સંસ્થાઓજ છે. તેથીજ ભારતનું કુટુંબથી માંડીને વિશાળ સમાજ ઘડતર આ રીતે જ થયું છે. છતાં છેલ્લા કાળે વ્યક્તિગત સાધના તરફ ઝોક વધ્યો એટલે આજે ગાંધીયુગ અથવા સમાજગત સાધનાનો યુગ મહાત્મા ગાંધીજીથી વિધિસર શરૂ થયો. તા. 2-79, સંધ્યા
સંતબાલ
જાપ-સ્વાન ગીતામાં તો “જ્ઞાન યજ્ઞ”િ એટલે કે યજ્ઞોમાં હું જપ યજ્ઞ છું એટલી હદે કહેવાયું છે. અલબત્ત છેવટે તો જ્ઞાનયજ્ઞ પામવાનો રહે છે. એક અર્થમાં અજપા જપાય તે પણ જ્ઞાન યજ્ઞ જ છે.
સ્વપ્નને બહુ મહત્ત્વ આપવાની જરૂર નથી. છતાં સવારનું અને મીઠું સ્વપ્ન હોઈ, તેની મહત્તા પણ છે. મૃત્યુ પછીનું નવજીવન એ પણ ઊજળા ભવિષ્ય માટે આગાહી રૂપ ગણવામાં હરકત નથી. સ્વપ્નના ઘણાં પ્રકારો છે. તે પૈકી એકે આંતરમને જે સંસ્કારો કે વિચારો ઝીલ્યા હોય તે પણ હોઈ શકે છે.
સંતબાલ
નમ્રતા અને નિખાલસતામાં પણ છૂપો રહેલ અહમ્
ઘણીવાર નમ્રતાથી અને નિખાલસતાથી રજૂઆત કરતાં કરતાં પણ છૂપો અહમ્ પોષાતો હોય છે ! તે વિષે પ્રથમથી જ સાવધાની રાખવી; નહીં તો જેમ પ્રાર્થના કે બીજી ક્રિયાઓ “રૂટીન” થઈ જાય છે તેમ આવું નપ્રનિખાલસ લખાણ પણ “રૂટીન” જેવું બની જાય છે અને પુરુષાર્થ પાંગરતો નથી.
બીજી પણ એક વાત અધ્યાત્મ માર્ગીઓએ વિચારવા જેવી છે. તે એ રીતે કે અધ્યાત્મ માર્ગમાં જલદી જલદી આસપાસનું વર્તુળ મહત્ત્વ આપી દે છે. સંબોધનો કે વિશેષણો અત્યુક્તિભર્યા વાપરી દે છે. શરૂઆતમાંથીજ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
