________________
૧૮૬
જવાબદારી આપમેળે આવી જશે. ખેડૂત, પછાત રહેલા વર્ગો અને માતૃજાતિ આ ત્રણેય અહિંસક (અથવા ધર્મમય) સમાજ રચનાનાં પરમ વાહનો છે. એટલે એ ત્રણ ઉપર વધુમાં વધુ ધ્યાન આપવું જરૂરી છે.
ખરી લોકશાહી લોકલક્ષી હોય
રાજકારણ પણ શુદ્ધ દૃષ્ટિએ વિચારવું અનિવાર્ય જરૂરી છે કારણ કે આખરે તો રાજકીય ક્ષેત્રે આજની જે લોકશાહી રાજ્ય પદ્ધતિ છે જે પ્રચલિત બધી રાજકીય ક્ષેત્રની પદ્ધતિઓમાં સર્વશ્રેષ્ઠ પદ્ધતિ છે, પણ જ્યાં લગી તે લોકલક્ષી લોકશાહી ન બને ત્યાં લગી અધૂરીજ રહેવાની. ભારત જ એક એવો દેશ છે જ્યાં લોકલક્ષીપણું તો રાજાશાહી હોવા છતાં હતું જ. હવે જો રાજાશાહી દુનિયામાંથી જવા જ બેઠી છે તો ભલે જાય. આમેય વ્યક્તિ વિભૂતિનો આ યુગ નથી સમાજ વિભૂતિઓનો યુગ છે એટલે પણ સમાજ ઘડતર વ્યવસ્થિત થાય અને એમાં રાજકારણ પણ એનું અંગ બની જાય એટલે પત્યું !
પ્રભાત, તા. ૩-2-79
ચિચંણ, તા. 11-8-78
સંતબાલ
એકાગ્રતા આધ્યાત્મિક જીવન
એક કચ્છી સોલીસીટર વકીલ ભાઈ સાથે વ્યવહારુ આધ્યાત્મની વાતો ચાલી (ગુરુદેવ સાથે). વકીલ હોવાને અંગે કેટલુંક અવલોકન તેમનું સ્પષ્ટ અને ગમે તેવું હતું. બુદ્ધિ કુદરતી રીતેજ વિકસેલી એટલે સામાન્ય વાતો કરતાં આ ભાઈની વાત અને પ્રશ્ન રસપ્રદ હતાં. એકાગ્રતા અને આધ્યાત્મિક જીવન તે બે વિષયની વાતો ચાલી. ગુરુદેવ જવાબમાં બોલ્યા : (૧) એકાગ્રતા થતી નથી તેનો વાંધો નહીં પણ જ્યાં અને જે point ઉપર રસ પડતા સાત્વિક મુદ્દા કે ચિત્ર અગર નામ ઉપર મન એકાગ્ર થતું હોય તે છોડવું નહીં. વારંવાર એ વસ્તુ ઉપરજ મનને એકાગ્ર રાખવાથી છેવટે એક ધ્યાન સધાશે માટે ચિંતા કરવી નહીં. એકાગ્ર થવામાં અવાજો જાત જાતના સંભળાશે, ખંજરી વાગતી હોય તેવો ધ્વનિ પણ સંભળાશે. પણ તેથી મન ચલિત થવા ન દેવું. એવા બધા તબક્કા આવવાના જ. એ પસાર કરીને આગળ વધવાથી છેવટે પૂરું એક ધ્યાન સધાશે. (૨) આધ્યાત્મિક્તામાં એક પ્રકારની જે ઉદાસીનતા-કંટાળાનો ભાવ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
