________________
૧૦૫
વિશ્વમયતાની ત્રણ વાતો
જ્યાં વિશાળ જગતના પ્રશ્નો લેવાના આવે જેને આપણે વિશ્વમયતાને માર્ગે દૃઢ પ્રયાણ કરી શકીએ ત્યાં જેમ વ્યક્તિ પ્રત્યેના આપણા મનમાંના ઊંડામાં ઊંડા રહેલા પૂર્વગ્રહોને છોડવાના છે તેમ આપણા મનમાં રહેલા વ્યક્તિ પ્રત્યેના અહોભાવના આગ્રહો ભૂલ્યે ચૂક્વે બીજા પર લદાઈ જતાં હોય! એમ ઊંડું વિચારી પૂરી જાગૃતિ અને ચોક્કસાઈ પણ જાળવી રાખવાનીજ છે.
નારી જાતિ વિષે એક બે વાતો ખાસ નોંધી રાખવા જેવી છે : (૧) ધારે તો પુરુષને ઊંચે પણ ચઢાવી શકે છે અને ધારે તો તે પુરુષને નીચે પણ પાડી શકે છે. તેજ રીતે (૨) સ્ત્રીને છંછેડવાથી તે ઝેરીમાં ઝેરી નાગણીનું સ્વરૂપ લે છે, જ્યારે રાજી થઈ પોતાની શુભેચ્છાઓ અર્પે છે, તો દિવ્યતા પ્રગટ કરનારી દેવી બની શકે છે.
“વિશ્વમયતા”ની દૃષ્ટિએ આપણે (૧) ભારતીય ગામડું અને તેમાંય મુખ્યપણે ખેડૂતોને અત્યાર લગી ખૂબ અન્યાયો થયા .છે, માટે એમનું આપણે ગૌરવ પૂરેપૂરું કરવું અને તેઓ અપમાન કરે તે સહેવું અને ઉપરથી સેવા કરવી, એવુંજ (૨) જે વર્ગો પાછળ રહી ગયા છે તેવા. દા.ત. હરિજનો, આદિવાસીઓ વગેરે - તેઓ માટે પણ ઉપલી રીતે વ્યવહાર કરવો અને (૩) નારીજાતિ પ્રત્યે ઉપલી રીતે જ જોવું કારણ કે એ ત્રણેયને ખૂબ અન્યાયો આપણે ખુદે કદાચ ન કર્યા હોય તો આપણા વિશાળ માનવ સમાજે પણ કર્યા તો છે જ. બીજી રીતે પણ વિચારવા જેવા આ પ્રશ્નો છે. તેજ ત્રણેય પાત્રો આપણે પરિસ્થિતિ પરિવર્તનની દૃષ્ટિએ વિશ્વમાં અહિંસક (અથવા ધર્મમય) સમાજ રચના કરવા માંગીએ છીએ તેમાં આ જ ત્રણ સાધનો સવિશેષ ઉપયોગી એક યા બીજા પ્રકારે થવાના છે. કારણ કે તેઓજ વધુમાં વધુ કુદરતની પણ નજીક છે. અહિંસાથી પણ નજીક છે અને બહુમતી પણ તેની છે.
dll. 25-5-18
તા. 20-5-78
સંતબાલ
આંતરમુખતાની ખરી દિશા
આ બાહ્ય બધી વસ્તુઓ, પ્રસંગો, ઘટનાઓ સામે ટકવા અને ટક્કર ઝીલવા “બહિર્મુખતા’” ઓછી કમજોર લાગી... અંતર્મુખ થવામાં ફ૨જો છોડવાની કે એવી એકાંગી સાધનાની વાત નથી. તે છતાં મોહ-મમતા છોડવાં તો જરૂર બનેજ છે.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
