________________
૧૬૦
વિષ્ય માટે રાષ્ટ્રસંઘની સાથે કોંગ્રેસ પણ જોઈશે. કોંગ્રેસને માત્ર ઈન્દિરાબેને જ ટકાવી છે. ઈન્દિરાબેન અને મોરારજીભાઈને સાંધવાનું કામ જે.પી. કરે તો જે.પી.ને કોગ્રેસ-નિષ્ઠા હોવી જોઈએ.
તાજી લોકસભા અને ધારાસભાની ચૂંટણીઓમાં મત નિષ્ફળતા અંગે કોંગ્રેસની અને કોંગ્રેસને લીધે ઈન્દિરાબેનની તેમજ સંજયને લીધે તથા કેટલાક સંજય-સાથી બનેલ સાથી-ચોકડીને લીધે ઈન્દિરાબેનની જાહેરમાં અગ્નિ કસોટી ટીકા ટિપ્પણીની રીતે થાય છે. થાય તે વાંધોય ન હોય, મોભ જે બને કે બનવા ધારે તેણે ખીલાઓ સહેવાજ પડે. પણ આપણી જવાબદારી ભારતના નાગરિક તરીકે હોવા ઉપરાંત વિશ્વમયતાના પ્રતીક તરીકે હોવાથી બેવડાય છે તે ન ભૂલવું. “સર્વ ધર્મ સમન્વય” જગતની માનવ જાતને હદયથી એક કરવાનું માધ્યમ બનશે તે ભારતજ આપી શકશે. રાજકીય ક્ષેત્રે વિશ્વઐક્ય માત્ર સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંધી સંસ્થા એકલી નહીં આપી શકે. એની પછવાડે કોંગ્રેસ જોઈશે. નામથી કોંગ્રેસને એકલાં ઈદિરાબેને ટકાવી છે માટે ઈન્દિરાબેનને આપણે મહત્ત્વ આપતા હતા અને હજુ આપીએ છીએ. સિદ્ધાંતનિષ્ઠામાં ગાંધી વિચારે અને કોંગ્રેસ વિચારે એક માત્ર પ્રિય મોરારજીભાઈ મોખરે આવે અને કુદરતી રીતે તેઓ ભારતના આજના વડાપ્રધાન છે આથી આપણે બન્નેને સાંધવામાં માનીએ છીએ. આ કામ સંત વિનોબા ન કરી શક્યા અને શ્રી જે. પી. કરે તો તેમાં વાંધો નથી. પણ સંત વિનોબા પ્રત્યે પ્રિય મોરારજીભાઈએ અને શ્રી જે. પી. ને પ્રેમાદર હોવાં ઘટે, કોંગ્રેસ નિષ્ઠા પણ શ્રી જે. પી.ની હોવી ઘટે. તા. 1-7-17
સંતબાલ
વક્તા બનવા કરતાં શ્રોતા બનવાથી ચિંતન પ્રક્રિયા ખીલે છે. માનવસમાજ માટે (૧) માનવતા તથા (૨) માર્થાનુસારીપણું જરૂરનું છે.
વક્તા બનવા કરતાં શ્રોતા બનવામાં જે ચિંતન અને સંદેશો ગ્રહણ કરવાનું બને છે તે વક્તા બનવામાં બનતું નથી, એ આ વખતનો અનુભવ આગળ ઉપર ખૂબ કામ લાગશે.
મૂળે મધ્યમ વર્ગમાંથી જે લોકો સંપન્ન થાય છે, તેઓ પોતાની મધ્યમવર્ગની તંગીભરી સ્થિતિ જલદી જલદી ભૂલી જાય છે, પણ જો યાદ
શ્રી સદ્ગર સંગે : વિશ્વને પંથે
