________________
૧૫૩
વિયોગ પણ સહેતુક હોય છે. અમારા સાન્નિધ્યમાં શ્રવણ-વાચનનો લાભ મેળવત તે કરતાં દૂર રહ્યાં રહ્યાં વિચારણા, ચિંતન મનન અને વર્તનમાં શક્તિ અનુસાર મુકાયું તે ઓછો લાભ નથી.
लाभस्तेषां जयस्तेषां; कुतस्तेषां पराजयः ।
येषां हृदयस्थो भगवान् मंगलायतनं हरिः ॥ અર્થાત એનોજ લાભ, જય પણ તેનોજ થાય છે, પરાજય તેનો હોય ક્યાંથી – જેના હૃદયમાં મંગળસ્વરૂપ ભગવાન બિરાજમાન હોય ! જેણે આ એકને પોતાના કર્યા તેને તો આ આખું જગત પોતાનું જ છે. એકને જીત્યા તેણે સર્વેને જીત્યા. કેટલી અજબ વાત છે ! પણ જીવ એ અમર બુટ્ટી અજમાવી શકતો નથી. એ કમનસીબી છે.
સમીપે છતાં તેમને તિમિરથી હું નહીં નિરખી શક્યો શા કાળનો પ્રેયના પંથનો અધ્યાસજ જીવને ભુલાવે છે એ ભુલામણી સમજાય એ સભાગ્ય. (તા. ૩૧૧-૫૩, વાંકાનેર)
(૧૦) વાતાવરણ માણસને જો જમાવતાં આવડે તો સાથેજ લઈને ફરે છે. મનનું મોટા ભાગે કારણ છે. ખૂબ ઊંડા વિચાર કરશો તો જણાશે કે અશાંતિ, બેચેની અણગમો એ ભૂતાવળ બધી મનનીજ રમત છે. એક મનમાં સાચી સમજ જો પ્રગટે એટલે એ ભૂતાવળ બધી સમાઈ જાય છે. ભૂતાવળ અંદરથી નીકળી આપણને પજવે છે. અવકાશ ઘણો, સાધન-સગવડતાઓ ઘણી, એકાન્તનું પોતાનું સ્થાન છતાં બેચેનીનું કારણ માત્ર અંદરનીજ ભૂતાવળ બહાર આવીને પજવે છે. તેનો ઉપાય માત્ર નામ સ્મરણ જપ્યા કરવું. તે નામ સ્મરણના પ્રભાવથી બધી પ્રતિકૂળતા-અણગમાઓ નાશ પામશે. આ અનુભવ સિદ્ધ અખતરો છે. કામ વખતે કામ અને નવરાશ મળે કે તુરત ખૂબ શાંત અને સમીપમાંજ ભગવાનના ચરણમાં મસ્તક મૂકીને તેનું સ્મરણ માત્ર નામ સ્મરણ માટેથી બોલ્યું જાઓ. જે ફાવે તે નામોચ્ચારણ પણ ઉપયોગ એમાંજ રાખવો. (તા. ૩૦-૪-૫૪, લીંબડી).
પાલઘર, તા. 20-5-77
જીવન અને ધર્મ પરસ્પર સંકલિત છે તે વાત આ પત્રોના અક્ષરે અક્ષરે દિસી આવે છે. સામાન્ય રીતે જે શું કે જેનેતર ધર્મો શું? દરેક સ્થળે જીવન અને ધર્મ પરસ્પર ઓતપ્રોત હોય તે વાત ગૌણ બની ગઈ છે અને દરેક ધર્મમાં સાંપ્રદાયિક સંકીર્ણતા ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારે વિકસી છે, કદાચ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
