________________
૧૩e
મુંબઈ, તા. 1-1-77
ઇમરજન્સી અંગે શ્રી વિનોબાજીનું ફરેલ વલણ દુલેરાય માટલીઆનો આજે અમદાવાદથી પત્ર છે. ગુરુદેવ ઉપર લખે છે : હું પવનાર સંમેલનમાં જઈ આવ્યો. વિનોબાજી સાથેની વાતચીતમાં એમણે સ્પષ્ટ
(૧) હવે ઇમરજન્સી ઊઠી જવી જોઈએ. (૨) નેતાઓ છૂટવા જોઈએ. (૩) સેન્સરશીપ જવી જોઈએ. (૪) જે રીતે બંધારણ ઘડાયું તે રીતે બરાબર ન ગણાય.
(પ) આચાર્યમાં જે નીડર હતા તે નિષ્પક્ષ ન હતા ને નિષ્પક્ષ હતા તે નીડર ન હતા માટે તે કાર્ય આગળ ન ચાલ્યું.
(૬) રચનાત્મક કામમાં નિષ્ઠાપૂર્વક લાગી જવું. દારૂના પીઠાં પર પિકેટીંગ. ગાયની કલ થતી હોય ત્યાં પિકેટીંગ વ. કરતાં જે સંકટ સહેવું પડે તે સહેવું.
(૭) નિર્દોષને મીસા નીચે પકડે તો તેનો અવશ્ય વિરોધ કરવો. તેમ કરતાં જે સહેવું પડે તે સહેવું.
વગેરે પોતાના અભિપ્રાયો સર્વોદય કાર્યકરોને કહ્યાં છે ને તે પ્રગટ કરવાની પણ હા કહી છે. તા. ૨૫-૧૨-૭૬ પછી તે બધાં સક્રિય કર્મોમાંથી પોતે – વિનોબાજી – મુક્ત થયા છે.
ઉપરની વાત અને છાપામાં આવેલી વાત વચ્ચે મોટું અંતર છે. ન્યુઝ માત્ર સેન્સર થાય છે. એટલે ઉપર લખ્યા સાતેસાત મુદ્દા ઉઠાવી છાપામાં આવેલું કે “વિનોબાજી હવે સંસ્થા માત્રને એક કર્મ માત્રમાંથી છૂટા થાય છે - મુક્ત થાય છે.” આ બધું બાજુએ મૂકી ગાંધી ગજે માપતાં વિનોબાજીનાં સૂચનો યોગ્ય લાગે છે પણ તેના અમલમાં પોતાની નિવૃત્તિ અને સક્રિયતાનો સંપૂર્ણ અભાવ - છુટા થવાનો – ખૂંચે છે, કાંઈ બરાબર લાગતું નથી. આ વાતની પરિસ્થિતિમાં ગાંધીજી હોત તો પ્રથમ પોતેજ આજની આગમાં ઝંપલાવતા લોકોને ઉપદેશ ભાગ્યેજ આપત પણ પોતાના આચરણથી મૌન દિશા સૂચન અને માર્ગદર્શન ક્યારનુંએ જનતા અને દેશને પૂરું પાડ્યું હોત. ખેર ! એક વસ્તુ નોંધવા જેવી છે કે વિનોબાજી અને ગુરુદેવ જેવા સંતોનાં હૃદય સરકારી સુર કાઢવાની અયોગ્ય નીતિથી હવે સંતાપ અનુભવે છે, સંતાપી થતાં જાય છે. મને આશા છે કે સંતોના અંતર આત્માનો આ પોકાર કુદરત જરૂર સાંભળી વળતો જવાબ વાળશે, અને રાષ્ટ્રમાં અચાનક ફેરફાર over night - થાય તો આશ્ચર્ય નથી.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
