________________
૧૧૯
(આ) આદર્શ તો ગુરુદેવે આપ્યો, આચરણ કઠણ છે, કારણ અહમ્ જ્યાં સુધી ન ઓગળે ત્યાં સુધી બધાનો ભાર વહેવાની જ્ઞાનપૂર્ણ કર્તવ્ય-ભાવના જાગે નહીં. આજે જે ફરજ ઘર માટે બનાવાય છે તે આસક્તિ અને મોહમિશ્રિત છે, એટલે બદલાની અપેક્ષા જાણ્યે-અજાણ્યે રહેતી હોવાથી જીવને દુઃખ લાગે છે.... સહિષણ થવું એટલે અહમને ઓગાળી નમ્ર થવું, સમતા ધારણ કરવી.
વ્યક્તિગત સાધનાની દૃષ્ટિએ વિચારતાં પણ હવે લાગે છે કે પુર્ણતાસ્વસ્થતા સિવાય આત્મોન્નોતિ નથી. આવી પુર્ણતા એકાંગી સાધનાથી ન જ આવી શકે. નિરીક્ષણે પણ સમજાય છે કે એકાંગી સાધનાના આગ્રહ પાછળ “પલાયનવૃત્તિ” અને ભયભીતતા - આ બન્ને નબળી કડીઓ વધુ કામ કરે છે... એટલે “ઘરનાનું શાંતિથી બરદાસ્ત કરતાં શીખી, વિશ્વ સુધી તારે જવાનું છે” એ ગુરુ આજ્ઞા પાછળ ઊંડુ રહસ્ય વિશ્વમયતા” માટે છુપાયું છે.
ઘરનાનું વરદાસ્ત કરવા પાછળ છુપાએલ “વિશ્વમયતા”
નિમિત્તો તો ઘરનાં અને બહારનાં બન્નેય મળવાનાં. એ વિચાર યથાર્થ છે. અલબત્ત નજીકનાઓ પાસે આશા વધુ રહે, એમાં ખોટું નથી, પરંતુ એ આશા રાખીને આત્મીયતાએ વર્ચે જવું, તેના કરતાં આશા ન રાખીને વર્તવાથી બમણો લાભ થવાનો :
(૧) આશા ન રાખવાથી અને કર્તવ્ય ભાવે કરવાથી આસક્તિ અને મમતા ઘટતી જવાની, એટલે આજે જે કાંઈ ઘરના માટે કરાય છે અને આજ પહેલાં પણ જે આત્મીયભાવે કર્યું છે તે બધાં કાર્યોની અસર ઘરના સૌ ઉપર એકદમ પડવા માંડશે. જેમ માનવી ઉપસ્થિત હોય તો ગુણ-દોષ બન્નેય નજરે આવે છે અને તેમાંય ગુણ કરતાં દોષ વધુ પ્રમાણમાં અને તરત નજરે આવે છે, પરંતુ અનુપસ્થિત (ગેરહાજર) હોય ત્યારે ગુણજ ગુણ તરત યાદ આવે છે અને તેને લઈને માન વધુ પેદા થાય છે. તેમજ આસક્તિ અને મમતા ઘરના પ્રત્યે રાખવાથી કામ તો થાય છે પણ સામાના મન પર આપણા દોષોજ નાના પણ મોટા દેખાય છે અને ગુણ દબાઈ જાય છે. આસક્તિ અને મમતા જેવાં એમના ઉપર ઓછાં થયાં એટલે આપણી અનાસક્તિ અને નિર્મમતાથી આપણે ન લેવાતાં એની એ વાત સહજ રીતે અને વધુ નિર્મલ પ્રેમ અને નમ્રતા સાથે કહી શકીએ છીએ, અને આપણી વાત સામો કબૂલે જ એવો આપણો આગ્રહ રહેતો હોય છે, તે મંદ પડતાં સામાને વધુ અને વધુ
શ્રી સદગુર સંગે : વિશ્વને પંથે
