________________
૧૧૮
પs
ખંડ : પાંચમો વિશ્વમયતામાં જ વિકાસનો પંથ
છે
પૂના, તા. 2-9-76, રવિવાર
ગાંધીજીવન પર શ્રીમની અસર રામાયણ, ડોંગરેજીનું અને અભિનવ બંને વંચાયાં તે સારું થયું. ગાંધીજીવન પર શ્રીમદ્ગી (અસર) આમ તો થોડી ગણાય, પરંતુ આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ ઘણી મોટી અસર હતી. અને ખરી રીતે શ્રીમની વાત એમણેજ પૂરેપૂરી ઉપાડી લીધેલી. શ્રીમની ઈચ્છા “થશે અવશ્ય આ દેહથી એમ થયો નિરધાર રે” મતલબ કે સત્ય ધર્મનો પ્રચાર એટલે કે જૈન ધર્મનો પ્રચાર દેશમાં અને દુનિયામાં કરવાની એમની જે પોતાના શરીરથી ઈચ્છા હતી, તે ગાંધીજીના દેહ અને અમારા સગત ગુરુદેવના અનુસંધાનથી પૂરી થઈ. આને હું આ બન્ને વિભૂતિઓ પર થએલો શ્રીમદ્ભો વિચાર-પાત કહું છું.
આ વાત વ્યક્તિઓના અને વિશ્વચેતનાના અનુસંધાનની પણ છે. આમેય એ બન્ને વચ્ચે અનિવાર્ય સંબંધ છે. અલબત્ત, વ્યક્તિચેતના અંગે પુરુષાર્થની ખૂબ જરૂર છે. તેટલા પુરુષાર્થની વિશ્વચેતના અંગે કદાચ જરૂર નથી, પણ વ્યક્તિચેતના અંગેના પુરુષાર્થમાં તથા વિશ્વચેતના અંગેના અનુસંધાન વાળા પ્રયત્નોમાં ગુરુતત્ત્વની અનિવાર્ય જરૂર છે જ. સમાજગત સાધનાવાળી વાત ગાંધીયુગથીજ વધુ પ્રચલિત થઈ ગણાય, કારણ કે છેલ્લા યુગમાં સમાજગત સાધના ઉપર ઝોક ગણો ઓછો થઈ ગયો હતો તેથી એ સમાજગત સાધના ઉપર ઝોક આપવાની ઘણી જરૂર હતી જે ગાંધીજી વગેરેએ પૂરી કરી.
- સંતબાલા
પૂના, તા. 1-1-76, રવિવાર
અંગત સંબંધોમાં સહિષ્ણુતાનું સ્થાન પોતાની નોંધમાં તા. ૧૧-૭-૭૬ના ગુરુદેવ લખે છે :
.. એમ ન ગણવું કે બધાનું મારે જોવાનું અને સહેવાનું. આ બધા પોતાનાજ છે માટે તે મદદ કરે તે જરૂરી છે.”
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
