________________
આક્ષેપ એ અલગ ચીજ છે અને મૂલ્યો માટે મથનારી સંસ્થાનો આક્ષેપ એ જુદી ચીજ છે. મૂલ્યો માટે મથનારી સંસ્થા પરનો આક્ષેપ એ ઘડતર કરનારી સંસ્થા પરનો આક્ષેપ બનીને છેવટે પ્રાણીમાત્રની વિશ્વચેતના પરનો આક્ષેપ બની જવાનો સંભવ રહે છે. વિશ્વમયતાના માર્ગે જનારાઓની આને લીધે શ્રદ્ધા ડહોળાવાનો ભય ઊભો થાય છે. એટલે જ કહેવાયું છે, “હજારો કદાચ મરજો પણ હજારનો તારણહાર ન મરજો પણ નિખાલસતાથી પોતાને જે લાગે તે તો કહેવું જ જોઈએ. આ કહેનારને નિખાલસતા અને નમ્રતા હશે તો એ કથનમાં ટીકા હશે તોય તે આત્મિયતા ભરેલી હશે અને કાંઈક ને કાંઈક રીતે પોતે હોમાવાની એની પાછળ વૃત્તિ હશે. જેથી એવી ટીકા હાની નહીં કરે બલ્ક ઉભય પક્ષે લાભ જ કરશે.
- સંતબાલ
ભાલ નળકાંઠા પ્રાયોગિક સંઘના બંધારણનો વ્યાપ
અહીં પણ સંસ્થા અંગે ઠીક ઠીક મંથન દેખાય છે. મૂળે તો ભાલ નળકાંઠા પ્રાયોગિક સંઘ જે સંસ્થાકીય માધ્યમ છે, તે સંસ્થાનાં બંધારણ વખતે આ મતલબનું લખાયું - “આજે તો સંસ્થાનો પ્રયોગવિસ્તાર મર્યાદિત ચાર તાલુકામાં છે. પણ છેવટે એને વિશ્વ લગી વિસ્તારવાનો છે. એ રીતે આ બંધારણ છે.” ત્યારે તેના પાયાના સભ્યો પણ વિચારમાં પડી ગયા હતા. કોઈને એમ જ લાગે ને કે આ પણ એક જાતની અહમૂતા-મમતા નથી તો બીજું શું છે? “વિશ્વ વાત્સલ્ય ઔષધાલય' નામ દવાખાનાનું રખાયું ત્યારે પણ ભારે મંથનો થયેલાં. પરંતુ પ્રભાવ મોટો એટલે સ્વીકારી લેવાયેલું. હજુ વિશ્વ વાત્સલ્યમાંનાં લખાણો વારંવાર ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ આવ્યા કરે તે ઘણાને ગમતું નથી, પરંતુ આખરે તો એ જ જગતનું મારા નમ્રમને તારણહાર પરિબળ છે. એ દષ્ટિએ ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગની સંસ્થાઓ કે એના પાયામાં હોમાઈને અનેક આફતો અને લાલચોમાં ટકી રહેલાં કાર્યકર ભાઈઓબહેનો ઉપરનો પ્રહાર કેવી રીતે સાંખી શકાય ? મારા ઉપર પ્રહાર જરૂર કરી શકાય કારણ કે આખરે તો ગમે તેવી વ્યક્તિ છે. વ્યક્તિ પરના પ્રહારો વ્યક્તિ સુધી સીમિત રહે છે, પણ સંસ્થા પરના પ્રહારો સમષ્ટિ લગી અનહદ્ (અસીમિત) બની જતા હોય છે ! વધુ હજુ સમજવા માટે પ્રત્યક્ષ કોઈવાર વાત.
- સંતબાલ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
