________________
સંરક્ષણનું આ મહાન જવાબદારીવાળું પદ છે. આથી તે પદ પર હોવા છતાં રાજકારણની ખટપટો, કાવાદાવા, રાજપ્રપંચો કે લાંચરુશ્વતોનાં પ્રલોભનોએ તેને સ્પર્શ કર્યો ન હતો, દયા અને દાન તો તેનાં જન્મસિદ્ધ સાથી હતાં. પોતાના હાથ નીચેના માણસોને સંતોષવા, સમાજના દુઃખી માણસોના દુઃખનું ખરું કારણ જાણી તેને જડમૂળથી નાબૂદ કરવા એ તો એનું ખાવાપીવા જેવું સહજ નિત્યકર્મ થઈ પડ્યું હતું. દિવ્યજીવન
સંયમ અને સાદાઈ તેના જીવનમાં વણાઈ ગયાં હતાં. મળેલી સાહ્યબી અને સાધનોનો એ હમેશાં સદુપયોગ કરતા. તેનો સંયમ દેહક્ષેત્રમાંજ સમાપ્ત નહિ થઈ જતાં વાણી અને મન સુધી વ્યાપક થઈ ગયો હતો. બહુ મિતભોજી, તેનું સ્વસ્થ શરીર માત્ર સાદાં અને પરિમિત વસ્ત્રોથી વિટાયેલ છતાં તેનામાં અપાર આકર્ષણ દેખાતું. લોકોના ટોળેટોળાં તેની પાસે ઊભરાતાં. ખરેખર લોંકાશાહ લોકોના કલ્પવૃક્ષ સમા સૌ કોઈને આશ્વાસનદાયક નીવડતા હતા.
કોઈને દાનથી, કોઈને દ્રવ્યથી, તો કોઈને આશ્વાસનથી તે સંતોષતા હતા. આ રીતે ધર્મ અને વ્યવહારને તેણે એકવાક્યતા સાધી હતી.
તેઓ કુળધર્મ જૈન હતા, પણ તેમનામાં સર્વધર્મસમભાવનું તત્ત્વ વ્યાપક હતું. તેઓ જૈન ધર્મને વિશ્વધર્મ જેવું મહાન પાત્ર સમજતા. વૈષ્ણવો તેમને ગૃહસ્થ છતાં પાળે સંન્યાસ” એમ કહી ભાવ સંન્યાસી તરીકે ઓળખાવતા. જૈનો તેમને ધર્મપ્રાણના નામથી સંબોધતા. આ રીતો લોકાશાહનો સુયશ ખૂબ ફેલાવો પાગ્યે જતો હતો. દિવ્યસંદેશ.
લોકાશાહનું જીવન જેમ જેમ વિકાસ પામે જતું હતું તેમ તેમ કાળ પણ કૂચકદમ કર્યે જતો હતો. લોકાશાહનું આયુષ્ય સાડા ચાર દશકા વિતાવી ગયું. એ હતો વિ. સંવત ૧પ૩૦નો ઉત્તરાર્ધકાળ. આજની રાત્રિ લોંકાશાહના મહામન્થનની હતી. આજે એનું અંતઃકરણ એ ઊંડા અસંતોષના કારણને પામી ગયું હતું. પ્રભાત થતાં પહેલાં તો તેને નિર્ણય સુદ્ધાં કરી લેવાનો હતો. યુગ યુગ જૂનાં સંસ્કારો તેને ઘડી ઘડી ઉત્તેજીત કરતા હતા. આ ધ્રુજારીઓની વચ્ચે એક અવ્યક્ત તેજ તેને આજે દેખાયું.
ધર્મપ્રાણઃ લોંકાશાહ
