________________
ઈસ્લામે નહોતો કર્યો. મુસ્લિમ તલ્લાક શુદા મહિલા હોય તો એને ભરણપોષણ આપવું જોઈએ. પેલો માણસ વકીલ છે. મહિને પંદર-વીસ હજાર કમાય છે. એ કેમ ભરણ-પોષણ ના આપે ? સાથે સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે થોડી ટિપ્પણી કરી. શરિયતમાં લખ્યું હોય કે બીજામાં લખ્યું હોય તેથી કાયદામાં ચાલે નહીં. એવી ટિપ્પણી કોને મળતી હતી ? વર્ષો પહેલાં મહારાજ લાયબલ કેસ થયેલો. એમાં Hy sal sies go seci, What is morally wrong, can't be thelogically right ધર્મમાં લખ્યું હોય પણ નૈતિક રીતે ખોટું હોય તો ધર્મની વાત ન ચાલે. પાયાના માનવ મૂલ્યો એનાથી વિરુદ્ધ કોઈ ધર્મ જઈ શકે નહીં. કોઈ ધર્મના આદેશો જતા હોય તો આજના જમાનામાં ન ચાલે. એને પકડીને લોકો તૂટી પડ્યા. રૂઢિચુસ્ત લોબીએ મુંબઈમાં ને બધે સરઘસો કાઢયાં. સામે ઉદારમતવાદી લોબી પણ હતી. એમણે પણ આંદોલન કર્યું. રાજીવ ગાંધીને મળીને આવેદનપત્ર આપ્યું. પણ રાજીવ ગાંધીને નઝમા હેપતુલ્લા ને બધા સાથી મિત્રો હતા, એમણે ઠસાવી દીધું કે ના ના, આમાં તો આપણે મુસ્લિમ મત ગુમાવીશું. હવે જુઓ નઝમા હેપતુલ્લા, સલમાન ખુરશીદ (અત્યારે આપણા નાયબ વિદેશમંત્રી) એ બિલકુલ આધુનિક રીતે જીવે છે. નઝમા હેપતુલ્લાને આપણે જોઈએ તો કોઈ રૂઢિચુસ્ત મહિલા આપણને લાગે નહીં. અને છતાં જ્યારે નિર્ણય લેવામાં આવ્યો ત્યારે એમણે અત્યંત રૂઢિચુસ્ત નિર્ણય લેવડાવ્યા. અને પરિણામે એમણે કાયદા સુધારી, બંધારણ સુધારી અને વિશ્વમાં કયાંય ઈસ્લામી દેશોમાં પણ નથી. એવો કાયદો કર્યો. આમાં મુશ્કેલીની અને કરુણતાની વાત તો એ છે કે આપણા દેશમાં બિનસાંપ્રદાયિકતાના નામે મુસ્લિમ રૂઢિચુસ્તોને જે પંપાળવામાં આવે છે એવું ઈસ્લામી દેશોમાં પણ નથી. પાકિસ્તાનમાં પણ બહુપત્નીત્વ પર પ્રતિબંધ છે. મોટાભાગના મુસ્લિમદેશોમાં તલ્લાક આપણે ત્યાં અપાય છે એ રીતે નથી આપતા. કયાંક કોર્ટમાં જવું પડે છે. કયાંક ઉલેમાઓ પાસે જવું પડે છે. ક્યાંક પહેલી પત્નીની મંજૂરી લેવી પડે છે. જાત-જાતના નિયમનો છે. કુરાનમાં પણ કહેલું છે કે, તલ્લાક એ ખુદાને બિલકુલ ન ગમતી, એટલે ના છૂટકે તમને એમ લાગે કે આમાં વિકલ્પ નથી, તમને એમ લાગે કે બીજી પત્નીની સાથે પહેલી પત્નીને અન્યાય નહીં કરો તો જ તમે બીજાં લગ્ન કરો પણ, એ બધું કાઢી નાંખ્યું અને પેલો આગળનો ભાગ લઈ લીધો. બીજું, ક્રિમીનલ પ્રોસીજર કોડ છે ભારતમાં જે બધાને માટે સરખો છે. સિવિલ કોડ જુદા જુદા છે. સિવિલ કોડમાં પણ ભારતમાં જે સિવિલ કોડ છે, મુસ્લિમ કોડ એ મુસ્લિમ કોડ કંઈ શેરિયત મુજબ કે કુરાન
એક બીજાને સમજીએ
૨૬