________________
શિરજોરી પાસે રંડાયેલ વિધવાનું ડહાપણ ક્યાંથી ચાલે?
કાળ તેને પજવવા લાગ્યા. એક વાર બજાર વચ્ચેથી ચાટલે ખેંચીને ઢસડતો ઢસડતો ને માર મારતો તેના વાસ સુધી ખેંચી ગયો. તેની મદદે આવનાર તેના કુટુંબને કુહાડી મારી હોસ્પિટલ ભેગો કર્યો. કાળાની આડાઈના ડરે ગામના સૌ જુએ પણ સી ઉદાસીન. બીજાની વાતમાં કોણ પડે ?
નાનચંદભાઈ પાસે વાત આવી. એમને ભરસભામાં દ્રૌપદીને ખેંચી ગયાની વાતનું મરણ થયું. બાઈ રંડાપ સ્વેચ્છાએ ગાળવા માગે છે. જ્ઞાતિએ દેરવટું મરજિયાત કર્યું છે તે છતાં આ જુલમ ? દુર્યોધનની સભા જેવું ગામનું મૌન તેમને કહયું. ભગવાન જેમ દ્રૌપદીની વહારે ધાયા તેમ ભગતે અસહાય નારીની વહારે ધાવું જોઈએ એવો તેમને અંતરાત્મા પકાર હતો. તેવામાં સંતબાલનું સૂક્ત યાદ આવ્યું.
વ્યક્તિ કે જૂથની સામે, સદા પ્રેમ ટકાવજે; કુનીતિ રીતિની સામે, તમે સદા ઝઝૂમજે.
તેમને કર્તવ્ય સૂઝી ગયું. કાળાને પ્રેમથી સમજાવવા પ્રયત્ન કર્યો, પણ પથ્થર પર પાણી જેવું થયું. અંતે શુદ્ધિપ્રાગ નિમિત્ત ઉપવાસનો આરંભ થયે.
ઉપવાસની વાત ચોમેર પ્રસરી ગઈ. એક દિવસ થયે ત્યાં તો બીજા ઉપવાસની બપોરે ભરવાડની નાત ભેગી થવા લાગી. બાઈની અને કાળાની વાત સાંભળી. બાઈને દેરવટાના બંધનમાંથી જ્ઞાતિએ મુક્તિ આપી.
