________________
૩૮
હતો અને છીછરી દયા હતી. સાચી દયા તે ગાય અને ગોપાલનો સર્વાગી વિકાસ કરે, ગોપાલને ખેતી તરફ વાળી ગાયનું સાચું સંવર્ધન કરે અને ખેડૂતો ગોપાલન કરે તેવી ધર્મનીતિના અનુસરણમાં છે. ગાય બિચારી બાપડી નહીં પણ સદ્ધર બનીને સદ્ધર બનાવનારી થાય તેવી સાચી ગોસંવર્ધનની નીતિમાં દયા છે એ વાત તે સમજી ગયા હતા. એટલે ગૌશાળાનું કામ છોડી તેઓ સંતબાલજીના ધર્મદષ્ટિના પ્રાગના માધ્યમ બન્યા. પ્રાયોગિક સંઘના માધ્યમે એમણે પોતાની સેવા–સાધનાનો આરંભ કર્યો. પ્રાચેગિક સંઘે અતિ ઉલ્લાસ ને આનંદપૂર્વક એમના પ્રવેશને વધાવી લીધે. નાનચંદભાઈએ જોયું કે મીરાંબહેન અને મણિભાઈ બ્રહ્મચર્ય અને વ્રતનિષ્ઠા જાળવી સંતબાલજી મહારાજની અંગત સેવામાં ઓતપ્રોત છે, છોટુભાઈ અને કાશીબહેન સેવાકાર્યમાં એકાગ્ર છે, તેમ હું પણ તેમની સમગ્રતાની સાધનાનાં મસ્ત બની શુદ્ધિપ્રાગને આગળ વધારું. પ્રાયોગિક સંઘે તેમના નિર્ણયને પ્રેમથી આવકાર્યો, પ્રયાગનું સંપૂર્ણ સ્વાતંત્ર્ય આપ્યું, કુટુંબની ચિતાથી નચિત કર્યા અને સંઘના બધા સભ્યો અને નાનચંદભાઈ પરસ્પરના પ્રેમ અને આદરથી એકબીજામાં ઓતપ્રોત બની ગયા.
ધમીને ધમીને ભેટ, સર્વ સ્થળે થઈ જતા; આકર્ષે છે અનાયાસે, સ્વ-જાતિને સ્વ-જતિન.
સંતબાલ
