________________
૨૬
અને સમાજનું શ્રેય સાધતી વ્યક્તિગત અને સામાજિક સપાસનાની વિવિધ સાધના, પ્રેમ સાધનાના પ્રેમળ પ્રાગ દ્વારા છે. અને તે પ્રગટ થાય છે વાત્સલ્ય-સાધના દ્વારા, પ્રેમસાધનાના પ્રેમળ પ્રયોગ દ્વારા.
નાનચંદભાઈ પણ પ્રભુપ્રાપ્તિ માટે જ મથતા હતા. એમનું અંતઃકરણ ભગવદ્દભાવથી ભાવવિભેર બન્યું ત્યારથી તે ભાવસત્યના ભક્ત બની ગયા હતા અને સેવાકાર્યમાં સાંગોપાંગ નીતિ ને સત્યનું પાલન કરીને, કરણસત્યને પણ સ્વાભાવિક બનાવ્યું હતું. સંતબાલના સમાગમે અને સસંગે કમે કમે તે વ્યક્તિગત અને સામાજિક જીવનમાં મન, વાણી ને કાયા દ્વારા સત્યની ત્રિવિધ સાધના કરતા મુનિશ્રીને અને તેમના સામૂહિક કાર્યને મૂર્તિમંત કરતા પ્રાયોગિક સંઘને પ્રેમપૂર્વક અપનાવી તેમના દ્વારા એમની શ્રેયસાધનાને અપનાવતા ગયા.
સંતબાલનું લોકસંસ્કરણનું કાર્ય
આદર્શ સમાજવાદ' પુસ્તકની પ્રસ્તાવના લખતી વખતે સંતબાલજીને સ્પષ્ટ થયું કે યુગની માગ સમાજવાદની છે. એ સમાજવાદ જે સંઘર્ષ, કલેશ, હિતસ્વાર્થ ને વર્ગસંઘર્ષ દ્વારા આવે તો માનવીય મૂલ્યોને કાસ થાય. કેવળ ગાંધીજીની સત્ય, અહિંસા ને વર્ગ-સુમેળની દષ્ટિ જ વિશ્વને ઘેર હિંસા ને વિદ્વેષથી બચાવી શકે તેમ છે. માટે સાધુ જગતની ફરજ છે કે શ્રમજીવી ને પછાત ગામડાંને સમજાવીને ધર્મદષ્ટિએ સમાજ-રચનાના
