________________
૧૬૪
સાંઘા થવાથી ગાય આર્થિક રીતે પરવડે તેવી જ રહી નથી. ગુજરાતના કેટલાક વિસ્તારમાંથી તો તે અતિ ઓછી થઈ ગઈ છે. સૌરાષ્ટ્રમાં કેટલીક જ્ઞાતિઓ પરંપરાપ્રેમી હોવાને કારણે રૂઢિથી ગાય મેંઘી પડે તોય તેને પાળે છે. ગાય દૂધ પર નહિ પણ બળદ-વેચાણ પર કાંઈક ટકી રહે છે. પરંતુ બળદના ખૂબ ભાવ આપીને કતલખાનાવાળા બળદ ઢસડી જાય છે અને ખેતીને ખેંચ ને ખેડૂત પર બેજ વધારવા ઉપરાંત ગવંશનો એટલો બધે હ્રાસ થાય છે કે, ગોવંશના નાશ સાથે ખેતી અને પરિણામે દેશને નાશ થશે – ખેતીપ્રધાન સંસ્કૃતિનો નાશ થશે. આવડા મેટા અન્યાય સામે શંકરાચાર્યજીએ આંદોલન કર્યું, ઉપવાસ કર્યા પણ તેણે રાજકીય સ્વરૂપ પકડી લીધું અને જે રીતે આંદોલન દબાઈ ગયું તેણે દેશમાં ભારે નિરાશા ઊભી કરી. વિનોબાજીના આમરણાંત ઉપવાસ પછી પણ ગેહત્યા ચાલુ જ છે. એથી એ હતાશામાં ખૂબ જ ઉમેરો થવા લાગે. ગાય અને ગોવંશના અન્યાય અને વધ સામે જ્ઞાનચંદ્રજીએ સૌ પહેલી જેહાદ જગવી. આજ પણ લેકમત જાગ્રત કરી ગાય પર થતા અન્યાય નિવારવા જેહાદ જગવવાના હેતુથી જ્ઞાનચંદ્રજીએ દિલ્હીમાં બે-બે ઉપવાસની સંકળરૂપે શુદ્ધિસાધના શરૂ કરી. વિનોબાજીના તેને આશિષ મળ્યા. કૃષિગસેવા સંઘે તેનું આહવાન કર્યું અને જ્ઞાનચંદ્રજીના સાંનિધ્યમાં ૨ જી ઓકટોબર ૧૯૮૦ થી ૨ જી ઓકટોબર ૧૯૮૧ સુધી એકધારું આંદોલન ચાલુ રહ્યું. દેશભરમાંથી તેને સમર્થન મળ્યું. એક વર્ષના અનુભવે
