________________
૧૬પ
સ્વામીજીને લાગ્યું કે રાજ્યકર્તા વર્ગ સંપૂર્ણ ઉદાસીન છે. પ્રજા પણ જીવનસંઘર્ષમાં એટલી પ્રવૃત્ત છે કે આ દિશામાં ગતિશીલ નથી બની શકતી. એવી સ્થિતિમાં કેવળ બલિદાનને જ માર્ગ રહે છે અને આ હેતુથી આમરણાંત ઉપવાસની એમણે સંતબાલજી મહારાજ અને વિનોબાજી પાસે માગણી મૂકી. વિનોબાજીએ ૬ માસ શુદ્ધિસાધના લંબાવવાની આજ્ઞા કરી. એથી જ્ઞાનચંદ્રજીએ રે જી એપ્રિલ સુધી દ્વિ-ઉપવાસની સાંકળ લંબાવી અને આ કટોબર ૨ જી થી ૬ માસની મહેતલ આપી. રામનવમીથી આમરણાંત ઉપવાસની સરકારને જાણ કરી. સંતબાલજીના પ્રાયોગિક સંઘે ઉપવાસી અને ખર્ચ બાબત સહાયરૂપ થવા તત્પરતા બતાવી અને જ્ઞાનચંદ્રજીએ ૬ માસ શુદ્ધિસાધના-પ્રયોગ લંબાવ્યા. એમના સમર્થનમાં કૃષિગોસેવા સંઘના સારાયે ભારતમાં બે-ઉપવાસની સાંખલારૂપ સૌમ્ય સત્યાગ્રહનું એલાન કર્યું. દેશભરમાંથી રાહાયક અને ઝિ-ઉપવાસની સંખ્યા લગભગ આઠ લાખ જેટલી થવા આવી. ગામડાંઓ અને બહેનોને ગુજરાત-સૌરાષ્ટ્રમાં ખુબ સાથ મળે. ભારતભરમાં ઉપવાસ, પ્રાર્થના, રવાદચય અને સેવાના પ્રતીકરૂપે દાનાદિ આપને ખૂબ ઉત્સાહ બતાવવામાં આવ્યું. વિનોબાજી જેવા વિભૂતિ સંત અને અખિલ ભારત કૃષિ સેવા સંઘ જેવી વાસંસ્થાના પુણ્ય પ્રભાવે સાત્ત્વિક પરિબળે આગળ આવ્યાં, પોતાના સત્યનું તેજ બતાવ્યું અને એ તેજમાંથી જ દેવનારાના કતલખાનામાં જતા બળદ રેકવાના સત્યાઃ આરંભ થયે છે. સાત
