________________
૭
પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ વા, પશુ-પંખી દુભાય જ્યાં; પ્રત્યાઘાત સુસંતોના, હૃદયમાં જણાય ત્યાં.
આ પ્રત્યાઘાતમાંથી સત્ય સૂઝયું “નિસર્ગના મેળામાં સૌને સરખે અધિકાર છે. સ્વ-ના સુખ માટે પરને ન પડાય.” આમ, અંતરમાં ઊગેલ જ્ઞાનમાંથી સાચી દયા સહજ બની ગઈ અને જીવમાત્રને અભય આપતો સિદ્ધાંત હાથ લાગ્યો કે–
“જેવું ચૈતન્ય પિતામાં તેનું જ સૌમાં રહ્યું; એવા વિવેકથી વિશ્વ સૌ પ્રાણી પ્રત્યે વર્તવું.”
સંતબાલ ભિક્ષાચરી નાનચંદભાઈ તાપમાં રોજ બપોરે ભિક્ષા માટે નીકળે. ભિક્ષામાં સાદો આહાર, ઘી-તેલવાળા રસાળ ભજનને બદલે સાદો સાત્ત્વિક ખોરાક લેતા. મિષ્ટાન્ન અને તળેલાં ફરસાણાદિ ન જ લેતા. જન મુનિની જેમ ગોચરીથી ભિક્ષા લેતા. એથી ઘણું પરિવારનો સહજ પરિચય પણ વધવા લાગ્યા યાચનામાં દીનતા નથી પણ વ્યાપકતા છે.
યાચના નમ્રતા આવે, મિથ્યાભિમાન જાય છે; લોકહૃદયનો ઊંડો પરિચય સધાય છે; ઘટે સંચયને વ્યાધિ શ્રદ્ધા નિસર્ગની વધે; તેથી જ ભાવ-સંન્યાસી, શુદ્ધ ભિક્ષા પર જીવે.
