________________
ધુરંધર નેતાઓ પણ તૈયાર સીધી કે આડકતરા થઈ જવા આ તો ઈંદિરાબહેન ખૂબ સાવધાન બાઈ છે. આટાપાટાના રમનારા સામે આટાપાટા ૨મી જાણે છે. એટલે પિતે ઊગરે છે. શાસક કોંગ્રેસને ઉગારે છે. દેશને અને સામાન્ય આમજનતાને ચેતવી લઈ ઉગારી દે છે. બાકી અમેરિકાનું જાસૂસીખાતું, જનસંઘ, સ્વતંત્ર પક્ષ અને છેવટે સંયુક્ત સમાજવાદી કે સંસ્થા કોંગ્રેસ પણ જાયે-અજાયે ચારિત્ર્ય ઉપર પણ આક્ષેપ કરતાં અચકાય નહિ તેવી પરિસ્થિતિ છે. આ બધાં ગંદા અને સંયુક્ત રાજકારણમાં સીધાં કે આડકતરાં ફસાયેલાં મોટાં માણસે શૈક્ષણિક કે ખાદી ગ્રામોદ્યોગ વગેરે કામમાં અગ્ર હદે આવી ગયાં હોય છે. હું એથી જ છેલ્લાં વર્ષોથી રાજકીય હોદ્દેદારને શૈક્ષણિકખાદી વગેરે મંડળોમાંના હોદ્દા પર રહેવા દેવાની વિરુદ્ધમાં હોઉં છું. ખેર, આટલા ઈશારાથી આપણે અવિશ્વાસ નથી બનવાનું, પણ સૌથી સાવધાન રહેવાનું છે, એટલું જ સૂચવવા ઈચ્છું છું.
હમણાં મુંબઈથી દડિયાબાપા આવેલા ત્યારે તેમણે બે પ્રવચનો પોતાના પુત્ર દ્વારા ટેપ કરાવ્યાં છે. તેમાં ત્રણ બાબતે તરફ મેં ધ્યાન દોર્યું છે : (૧) મૂડીવાદ, (૨) કોમવાદ અને (૩) અશુદ્ધ સાધનવાદ (સરમુખત્યારી. મારી ઈચ્છા હતી અને છે, પણ મૂડી (ફંડ) આપનારાં જે મૂળ તત્તવ પર પ્રહાર કરતાં થાય તે તેની સામે મારી જાતને છેવટે ધરવી જ પડે. કારણ કે કાર્ય વિસ્તરે. તેમ ફાળો વધારવો પડે. અને જેવો ફાળે કરવા જાય ત્યારે જેમનું માથું દુખતું હોય તે પેટ ફૂટવા મંડી પડે અને આપણામાંનાં ભોળાં જનને ફાળો આપવાને નિમિત્તે હાથા બનાવી દે. ત્યાં તમારે સૌએ ખૂબ જ સાવધાન રહેવું પડે. આવે વખતે મારા પરની શ્રદ્ધા પણ કેટલાંની અને કયાં લગી ટકશે એ મુદ્દો આવીને ઊભો રહી જવાનો.
એ તો આપણાં સદ્દભાગ્ય છે કે પ્રયોગનો પાયો નક્કર છે, એટલે અનેક મુસીબતો વચ્ચે આપણે ટકી રહ્યાં છીએ, તેમ ટકી શકીશું. પરંતુ ખૂબ સાવધાની માંહોમાંહે પણ રાખવી પડશે. જે
