________________
પ્રશ્ન: માને કે આપણું કઈ – સાથી કે ઉપરી અધિકારી – એવી રીતે ટેવાઈ ગયું હોય, કે જે પિતાના સાથી અગર પિતાની નીચે કામ કરનારાં આપણને વારંવાર સામાન્ય કારણે કે કેટલીક વાર વગર કારણે (જાણે પિતાનો આ પાડવા ખાતર) દબડાવ્યા જ કરે. આપણને એની આ કુટેવ ખૂબ સાલતી હોય અને તે માત્ર આપણે સહન કરવું પડે તે ખાતર જ નહિ, પણ એની આવી કુટેવથી બીજાને નુકસાન પહોંચે તે ખાતર. તો આવા પ્રસંગે શું કરવું? અથવા એવી વ્યક્તિ સાથે કેમ વર્તવું? જો કે કેટલીક વાર એની
ડેના કામમાં ચૂપ રહેવાય છે, પણ ચૂપ રહેવા છતાં મનમાં ઊંડે ઊંડે એના આ વર્તનથી એના પર કિન્તો તો રહે જ છે. વળી ચૂપ રહેવાથી જેનારાં બીજાં કે જેઓ આ કુટેવને ભોગ બન્યાં હોય છે અથવા બનવાનાં હેય છે તે આપણને બાયલાં ગણું હસી કાઢે છે. એ દુઃખ પણ ઊંડે ઊંડે ભારે રહ્યાં કરે છે અને જે દબડાવનાર ઉપલી વ્યક્તિને ચટાક દઈને સામે (જરા રુઆબપૂર્વક સંભળાવી દઈએ છીએ, તે એ વ્યક્તિની આ કુટેવને સ્વાદ આપણને થોડાક દિવસ તો ચાખવા મળતો નથી અને બીજાં કે જે એમની આ કુવ સાથે મનમાં નફરત સેવતાં હોય છે તે પણ કહે છે : “સારું થયું. આવાની સાથે તે આમ જ વર્તવું જોઈએ. જે ઢીલાં થઈ એ તે વધુ પડતાં માથે ચડી જાય અને એ રીતે આપણને અને બીજાનેય એનાથી નાહક બહુ સહેવું પડે.” બીજાંના આ કથનથી જરા એ લોકોની આગળ પણ આપણી બાયલાપણાની હલકી છાપ ન પડતાં આપણે પણ કાંઈક છીએ, એવી છાપ પડે છે. તે જાણું જરા ફુલાઈ પણ જવાય છે. પણ તેય હૃદયમાં એમ લાગ્યાં જ કરે છે કે આપણે એવી વ્યક્તિની સામે પણ આવેશમાં બેલ્યાં તે ઠીક ન થયું. જોકે એ દબડાવનાર વ્યક્તિ તે વખત પૂરતી તે ન દબડાવી શકે, પણ એટલાથી જ કંઈ એની કુટેવ તો ન જ જઈ શકે. સંભવ છે કે એને આપણું ઉપર મનોદેવ પણ વધે હશે. એય ઠીક, પણ ખરી વાત તો એ છે કે આપણા આત્માને તે ખૂબ
