Page Text
________________
અધ્યાય બીજો
હોઈ શકે છે. સદ્ભાગ્યે આવો જ દાખલો જૈન ગ્રંથમાં મળે છે. તે પ્રસંગ આ જાતનો છે.
Fe
"ભરત અને બાહુબલિ એ એક 'મા'ના જણ્યા બે સગા ભાઈ છે; પણ સામસામે લડાઈમાં ઊતરે છે. ત્યાં ઈંદ્ર આવીને કહે છે કે આટલા બધા યોદ્ધાઓને શા માટે અહીં એકઠા કરવામાં આવ્યા છે ? આ યુદ્ધ તો તમારી અંગત ભૂંસાતુંસીથી ઊભું થયું છે. અને તમારા બેમાંથી કોણ બળવાન છે એટલી જ જો તમારી આ યુદ્ધની પાછળ નેમ હોય તો એમાં બીજાને શા માટે ખેંચો છો ? તમે બેય પરસ્પર લડી લો અને તેમાં પણ અહિંસક રીતે લડી લેવાની રીત પણ હું તમને બતાવું છું. જુઓ તમે બે જણા સામસામે આંખો માંડો, એમાં જે પહેલો મીંચે તે હાર્યો ગણાય. છતાં જો તમોને તૃપ્તિ ન થાય તો છેવટે મુષ્ટિયુદ્ધ વગેરે યુદ્ધો કરો.”
!! *
આ જોતાં અશસ્ત્ર યુદ્ધની કલ્પના આપણે કરી શકીએ છીએ. જો કે અહીં પાંડવસૈન્ય અને કૌરવસૈન્યની લડાઈ ઉપલા દ્દષ્ટાંતથી છેક જ જુદા પ્રકારની છે. છતાં અર્જુન જો શસ્ત્ર હેઠાં મૂકીને પણ યુદ્ધ લડવા ઊભો રહ્યો હોત, તો એ ભૂમિકાને શ્રીકૃષ્ણ અત્યંત આવકારત, એ વિષે શંકાને લેશ પણ સ્થાન નથી. હથિયાર હેઠાં મૂકીને, હથિયા૨વાળા સામે યુદ્ધનો પડકાર કરવો,એ તો સમર્થ વીરતાની પરાકાષ્ઠા છે. આવી ભૂમિકા જો અર્જુનની હોત તો તો યુદ્ધનો પ્રસંગ જ ન આવત અને આવત તોપણ દુર્યોધનનો હૃદયપલટો થઈ અત્યુત્તમ સ્થિતિ જન્મત. કદાચ એનો સમૂળગો હૃદયપલટો ન થાત તો પણ યુદ્ધને પરિણામે જે પોતાના દુર્ગુણનો આઘાત થવા જોગ હતો તે લડાઈ પહેલાં જ થાત કારણ કે ભીષ્મ, દ્રોણ વગેરેનો પ્રાણાર્પણનો ટેકો એના પક્ષમાં આવી સ્થિતિ થતાં, ન જ હોત. એટલે યુદ્ધવિરામ પછી પણ આર્યાવર્તનો આ પ્રત્યક્ષ આદર્શ ન એટલો ઉચ્ચ બંધાત કે, જે જોઈને બીજા દેશોએ મહાન ઘડો લીધો હોત, પણ એટલી ઉત્કટ ભૂમિકા અર્જુનની નહોતી. એણે ગાંડીવ તજ્યું હતું પણ ઉત્સાહપૂર્વક નહિ. એના કહેવા પ્રમાણે એ દ્રોણાચાર્ય, ભીષ્મ કે પોતાના પિત્રાઈઓ જોડે શસ્ત્રથી સામનો કર્યા વગર મરી જવા તૈયાર હતો; પણ તેમની સામે ઊભો રહીને નહિ. એટલે કે રણમાંથી ભાગી જઈને જે કંઈ આવે તે સહવા એ તૈયાર હતો પણ રણમાં રહીને
*આ પ્રસંગમાં આગળ જતા તો બંને વીરોએ સામસામે મુષ્ટિ યુદ્ધનો પ્રયોગ કરવા માંડયો. ભરતે તો બાહુબલિને મુષ્ટિ મારી પણ દીધી હતી. પણ જ્યાં બાહુબલિએ મુષ્ટિ મારવા હાથ ઉપાડયો ત્યાં જ્ જ્ઞાન પ્રગટ થયું કે, મારી મુષ્ટિથી મારો ભાઈ મરે અને હું બળવાન કહેવાઉ એના કરતાં શું બળ અજમાવવાનો બીજો કોઈ માર્ગ જ નથી, અને એ, જ્ઞાનમાંથી એની મુષ્ટિ દ્વારા વાળ ખેંચી કાઢી એણે જૈન-દીક્ષા ગ્રહણ કરી.
અહિંસાનો કેવો સફળ પ્રત્યાધાત !
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |