Page Text
________________
ગીતાદર્શન
નહિ. આ પરથી એની ક્યાં ભૂલ છે તે સહેજે સમજાય છે અને શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા એને એ જ બતાવવા માટે પ્રથમ જ્ઞાનદષ્ટિએ કહી ગયા, હવે વ્યવહારુ દ્રષ્ટિએ કહેશે. વસ્તુતઃ નિશ્ચય (જ્ઞાન) દષ્ટિ અને વ્યવહારુદષ્ટિ એક જ આત્માના બે પાસાં છે; પરંતુ સહુએ પ્રત્યેક પ્રસંગમાં લક્ષ્યરૂપે તો નિશ્ચય દષ્ટિ જ રાખવી જોઈએ. મતલબ કે, એના ગજથી જ પોતાના પ્રસંગને માપવો જોઈએ પણ સાથે સાથે પોતાની અંતરંગ ભૂમિકા પણ ભૂલવી ન જોઈએ. એ રીતે અર્જુનની અંતરંગ-ભૂમિકાની સ્વધર્મની વાત કહી. હવે એનાં લૌકિક પરિણામો શાં છે, તે શ્રીકૃષ્ણ પ્રથમ જણાવે છે. અર્જુન પાસે પોતાનો પક્ષ સબળ કરવામાં ત્રણ મુદ્દા હતા : (૧) આ યુદ્ધ એ અશ્રેયનું કારણ, (૨) આ યુદ્ધ એ સદાચારહાનિનું અને એને પરિણામે નરકનું કારણ, (૩) આ યુદ્ધમાં ગુરુ, વડીલો અને ભાઈઓ હણવાનો સંભવ હોઈને તેથી જન્મતા લોકનિંદાદિ દૂષણો. એ ત્રણ પૈકીનો શ્રીકૃષ્ણ એક મુદ્દો ખોટો ઠરાવ્યો, તે એ રીતે કે યુદ્ધમાં જોડાવું કે ન જોડાવું એ શ્રેયનું કે અશ્રેયનું મુખ્ય કારણ નથી. કારણ કે યુદ્ધ કે અયુદ્ધને શ્રેય કે અશ્રેય સાથે સીધો સંબંધ જ નથી. યુદ્ધ કે અયુદ્ધ એ તો ક્રિયા છે જ્યારે શ્રેય કે અશ્રેય એ તો ભાવો છે; એટલે તે સક્રિય છે. આત્મા પોતે સક્રિય નથી પણ અક્રિય છે. એથી શ્રેય-અશ્રેય ભાવોનો એની સાથે સીધો સંબંધ છે, યુદ્ધ-અયુદ્ધની ક્રિયા સાથે સીધો સંબંધ નથી. આ રીતે યુદ્ધ કે અયુદ્ધનાં પરિણામોનું માપ તે ક્રિયા પાછળ કોના કેવા ભાવો છે તે પરથી કાઢી શકાય. માટે પ્રથમ તો તારે તારા ભાવમાં રહેલાં મોહાદિને દૂર રાખવાં જોઈએ. અત્યારે તારા ભાવમાં મોહ તો છે જ એટલે પ્રથમ તું એનાથી છૂટ. આ પછીથી જ તું સ્થિર ચિત્તે વિચાર કરી શકીશ કે મારે યુદ્ધના કાર્યમાં જોડાવું કે નહિ? જો મને તું પૂછે તો હું તો તને જોડવાનું જ કહું છું. કારણ કે તારી ભૂમિકા અને આ યુદ્ધ પ્રસંગ એ જ જાતનો છે. હવે શ્રીકૃષ્ણજી આ જ મુદ્દા ઉપર કહે છે :
अथ चेत्वभिमं धर्म्य संग्रामं न करिष्यसि । ततः स्वधर्म कीर्ति च हित्वा पापमाप्स्यसि ||३३|| હવે જો ઘર્મસંયોગી-આ યુદ્ધ તું નહીં કરે;
તો સ્વધર્મ તથા કીતિ, ગુમાવી પાપ પામશે. ૩૩ (પ્યારા પાર્થ ! હું તને એટલું તો સમજાવી ગયો કે આ યુદ્ધ તારા સ્વધર્મને બાધક નથી અર્થાત્ ધર્મનો નાશ કરે તેવું નથી. એટલે નીતિનાશનો જે ભય તે કપ્યો છે, એ માત્ર તારો શ્રમ છે, ઊલટું) હવે જો આ ધર્મ સંગ્રામમાં તું નહિ
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |