Page Text
________________
અધ્યાય બીજે
જોડાય, તો સ્વધર્મ અને કીર્તિતા ચૂકીશ (પણ સાથે સાથે) વળી પાપને પણ વહોરી લઈશ.
૭૧
નોંધ : અર્જુને અત્યાર સુધીમાં યુદ્ધે જોડાવાથી સ્વધર્મ અને કીર્તિનો નાશ તથા પાપ કપ્યું હતું તેને બદલે ઊલટું અહીં તો યુદ્ધમાં ન જોડાવાનું જ પરિણામ એવું બતાવાયું છે. યુદ્ધમાં નહિ જોડાવાથી એ ત્રણે પરિણામો આવશે એમ કહી શ્રીકૃષ્ણ વાસુદેવે એના બે મુદ્દાઓ લૂલા કરી દીધા. પણ શ્રીકૃષ્ણના આ કથનનો અર્થ આપણે બધી યુદ્ધક્રિયા પરત્વે બેસાડવો ન જોઈએ. આ યુદ્ધપ્રસંગને જ, અને તેમાં પણ ખાસ કરીને અર્જુનને જ, અને તે પણ એ અત્યારે જે પરિસ્થિતિમાં છે, તે પરિસ્થિતિને અનુલક્ષીને જ આ અર્થ લાગુ પડે છે. આટલું પળવાર પણ વિસરવું ન જોઈએ. એટલું સ્મરણ કાયમ રહે તો અત્યારે જેમ અર્જુન માટે યુદ્ધમાં જોડાવાનું’ ધર્મ ગણાયું છે તેમ એ જ અર્જુન માટે 'યુદ્ધમાં ન જોડાવાનું' પણ ધર્મ હોઈ શકે એ દીવા જેવું સમજાય અને એ સમજણ, આપણને-આપણી સામે ઊભા થયેલા સારામાઠા પ્રસંગો વખતે એમાં યોજાવું એ ધર્મ છે કે ન યોજાવું એ ધર્મ છે તે નક્કી કરવામાં કામ લાગશે. બીજો આ પરથી એ પણ સિદ્ધાંત નીકળે છે કે ઘણીવાર સાધક, 'બીજા મને શું કહેશે' એ જાતના લોકોમાં અપયશના ડરથી પણ પોતાને ધર્મ લાગતી ક્રિયા કરતાં પાછો પડે છે. દા.ત. એક સાધકને નીતિમય ધંધો ધર્મ લાગે છે, પણ એ આચરવા જાય તો એનાં માબાપ કચવાય એટલું જ નહિ પણ એ કચવાટને પરિણામે એવાં રોકકળ અને પંપાળ ફેલાવે કે ઘણા લોકો આવા પુત્રને પોતાનાં માબાપને ન દુભવવાનું કહેવા આવે અને વાતો એવા રૂપે ફેલાઈ જાય કે એની પ્રતિષ્ઠામાં ઘક્કો લાગતો હોય એમ દેખાય, પણ આ જ કારણે જો એ પોતાનું ધર્મ છોડે તો એ આત્માના દોરને ચૂકે અને સ્વધર્મ ગુમાવી બેસે. અને પરિણામે એની જામેલી પ્રતિષ્ઠા તો ઊલટી ભયમાં આવી પડે - કારણ કે પ્રતિષ્ઠાના મૂળમાં તો કોઈ ને કોઈ સદ્દગુણ જ હોય છે, જ્યારે લોકાપવાદને ભયને ભ્રમે પોતાનો અડગ નિશ્ચયનો સુંદર સદ્ગુણ એવો સાધક ગુમાવી બેસે છે, એટલે ધર્મ પણ હારી જાય છે. અને પ્રતિષ્ઠા પણ ખોઈ બેસે છે. સારાંશ કે જેમ કઈ ક્રિયા ધર્મ કે કઈ ક્રિયા અધર્મ ? એ આત્માના ગજે માપી શકાય છે, તેમ કીર્તિનું પણ માપકયંત્ર મુખ્યત્વે ક્રિયા નથી; પણ એ ક્રિયા પાછળનો શુભ ભાવ છે. આ રીતે જો આત્મા જળવાયો તો પ્રતિષ્ઠા તો આપોઆપ જળવાય જ છે. ભલે થોડો વખત અપ્રતિષ્ઠાનું વાતાવરણ લાગ્યા કરે, પણ જો સાધક પોતાના સત્યથી ન ચળે તો એવું વાતાવરણ તો ઊલટી કાયમી પ્રતિષ્ઠાને જમાવે છે. એટલે પ્રતિષ્ઠા કે
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |