Page Text
________________
૬૮
ગીતાદર્શન
પક્ષનું મન સમાધાન થાય એવો કુદરતી પ્રસંગ ઊભો થાય તો એ યુદ્ધ બંધ રહી શકે અને એમ કરવા છતાં ક્ષાત્રધર્મ જળવાઈ રહે, કારણ કે તે પાછીપાની ન ગણાય. જ્યારે અહીં તો આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે, અર્જુનને જ માત્ર યુદ્ધમાંથી પાછું ફરવાનું મન થયું હતું. એના પક્ષના અને સામા પક્ષના યોદ્ધાઓ તો યુદ્ધ ટાળવા લેશપણ તૈયાર નહોતા. એટલે જ યુદ્ધવિરામ અર્જુન કે અર્જુનપક્ષ માટે શકય નહોતો. માટે અર્જુન આવે ટાણે પાછો ફરે એ તો આધ્યાત્મિક પરિભાષામાં મોહ અને ક્ષત્રિય વીરની પરિભાષામાં નામર્દાઈ જ ગણાય. અર્જુનના મૂળ સ્વભાવમાં મોહ અને નામર્દાઈ હોત તો શ્રીકૃષ્ણને કશું જ કહેવાપણું નહોતું પણ અર્જુનની અસલ ભૂમિકા તો એક સારી કોટિના સાધકને છાજે તેવી છે; પરંતુ અત્યારે એ મૂંઝાઈ ગયો છે. એથી જ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા અનેક દૃષ્ટિએ એ એકની એક વાત સમજાવી રહ્યા છે. સારાંશ કે, માત્ર શબ્દો ઉપરથી જ કશો ખ્યાલ ન બાંધવો જોઈએ. તેઓ લડ’ એમ કહે છે પણ સાથેસાથે આત્માને ઓળખ્યા પછી લડ એમ પણ કહે છે. આનો સાર તો સહેજે એ નીકળે છે કે, એવા આત્મભાનવાળાની લડાઈ જેવી ભયંકર ક્રિયામાં પણ સ્વ અને પર ઉભય પક્ષે હાનિ નહિ હોય ! પણ છતાં અહીં શંકા થશે કે, આત્મભાન” વાળાનું લડાઈમાં જોડાવું ઈચ્છાપૂર્વક કદી ન હોય, પણ અનિચ્છાએ હોઈ શકે છે. આને આબેહૂબ મળતું ઉદાહરણ આગળ પ્રકારાંતરે કહી ગયો છું. તે જૈન સૂત્રોમાંના ચેટકનું છે. ત્યાં માની લો કદાચ હલવિહલને પોતાના ભાઈ કણીક પ્રત્યેના મોહ ખાતર એ યુદ્ધ ટાળવાનું મન થાત; જો કે યુદ્ધ તો ટળે તેમ ન જ હતું. તો જેમ અર્જુનને અહીં શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા કહે છે તેમ હલવિહલને ચેટક પણ શું ન કહેત કે "આવી મોહભરી નામર્દાઈ અટાણે તમોને ન શોભે” હલવિહલ અને કુણીક વચ્ચેના આ યુદ્ધ પ્રસંગમાં ચેકનું સમક્તિ ભાંગ્યું નથી, એમ જૈન આગમો ભાખે છે. વળી એ સ્વર્ગ પામ્યા એમ પણ કહે છે. એટલે લડાઈમાં જોડાવું સમકિતી અથવા આત્માર્થીને અનિચ્છાએ પણ હોઈ શકે તે તો કલ્પી શકાશે. હા; એટલું ખરું કે જૈન આગમ માંહેલા ચેટક પણ જેમ હથિયાર લે છે તેમ અહીં શ્રીકૃષ્ણ ખુદ પહેલેથી હથિયાર લઈ ભળતા નથી. આથી એમ પણ ફલિત થાય છે કે એમને અશસ્ત્ર યુદ્ધની પણ કલ્પના તો હતી જ. શસ્ત્રસરંજામથી સામનો કરીને હણ અથવા "માર, માર, જુએ છે શું?" એમ એમણે કયાંય કહ્યું નથી એ વાત આપણે વિસરવી ન જોઈએ. એમણે તો માત્ર લડવાનું કહ્યું છે, અને તે પણ આત્માને સંભારીને; આવું આત્માને સંભાને થતું યુદ્ધ શસ્ત્ર વિનાનું પણ
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |