________________
ગીતાદર્શન
કારણ કે, તેઓ* તો અત્યારે દેખાતા દેહધારી પ્રાણીને જ જાએ છે. ને એટલો જ વિચાર કરે છે. પણ તું વિચાર તો પરલોકના અને મોક્ષના કરે છે અને વળી દેહધારીની અત્યારની સ્થિતિને જ ખરેખરી માને છે. એટલે તારાં વિચાર, વાણી અને વર્તનનો મેળ જ ખાતો નથી. જો અત્યારે દેહધારીમાં છે તે આત્માને તું નિત્ય નહિ માને, તો પછી (આ લોકે કરેલાં કર્મોનું પરલોકમાં જે પરિણામ મળશે તે ભોગવવા માટે બીજો કયો આત્મા આવશે? તારે એ તો કબૂલ કરવું જ રહ્યું કે, મરણના છેડા સુધી દેહધારી કર્મ સિવાય રહી શકતો જ નથી. તો પછી એ કર્મનો બદલો તો એને જ ભોગવવો રહ્યો. એટલે માન્યા વગર છૂટકો જ નથી કે, એ આત્મા નિત્ય છે. હા; એટલું ખરું કે, આ આજે જે સ્થૂળદેહે પ્રાણી દેખાય છે, તે પ્રારંભે કેવાં હતાં અને કેવાં હશે, એ અવ્યકત છે અને અવ્યકતને તો અવ્યકત જ જાણી શકે છે. માટે જ હું' એ અવ્યકત આત્માને ઓળખ, એમ તને કહી રહ્યો
आश्चर्यवत्पश्यति कश्चिदेन- माश्चर्यवद्वदति तथैव चान्यः । आश्चर्यवच्चैनमन्यः शृणोति । श्रुत्वाप्येनं वेद न चैव कश्चित् ।। २९ ।। देहो नित्यभवध्योऽयं देहे सर्वस्व भारत ।। तस्मात्सर्वाणि भूतानि न त्वं शोचितुमर्हसि ।। ३० ।। આશ્ચર્યવત્ કોઈ જાએ જ એને; આશ્ચર્યવત્ તેમ કથે બીજો કો; આશ્ચર્યવતુ કોઈ બીજો સૂણે છે, સૂpયા છતાં કોઈ વળી ન જાણે.+ ૨૯ સદા અવધ્ય આ દેહી, રહ્યો સૌના શરીરમાં;
માટે સૌ ભૂતનો શોક, ઘટે તેને ન ભારત ! ૩૦ (અર્જુન ! તું આત્માનું સ્વરૂપ સમજવામાં આટલો બધો મૂંઝાય છે પણ તેમાં નવાઈ નથી. કારણ કે તે વસ્તુ જ એટલી ગહન છે. સારાસાર તત્ત્વ પૈકી પણ કોઈ એને આશ્ચર્ય કહે છે (અદ્દભુત છે) એમ જોઈ રહે છે, કોઈ વળી 'અદૂભુત” છે, અલૌકિક છે, એમ શબ્દો દ્વારા બોલે છે તેને છેવટે ચૂપ થઈ
* આધિભૌતિકવાદીઓનો “તતુ જીવતતુ શરીરવાદી તરીકેનો ઉલ્લેખ જૈન આગમોમાં છે. પ્રાચીન જૈન સૂત્રોમાં પણ આવી આત્મા વિશેની માન્યતા આવે છે એટલે લાગે છે કે, આ માન્યતા આયોવતમાં પણ બહુ પ્રાચીનકાળથી હસ્તી ધરાવતી હશે.
સરખાવો ૧. ૧૪, ૨૮, જેમ અરણીના નાશથી અરણીમાં રહેલો અગ્નિ નષ્ટ થાય છે, તમે આ મા પણ નષ્ટ થાય છે.
+અહીં છંદ મિશ્ર ઉપજાતિ લીધો છે.
