Jain Drushtie Gita Darshan Part 1

SR No.: 008084
Original Sutra Author: N/A
Author: Santbal
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publication Year: 1995
Total Pages: 344
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 19 MB

Page 93

અધ્યાય બીજો
ઉ૩
ભૂતોનાં આદિ ને અંત, બન્ને અવ્યકત ભારત !
વચલી સ્થિતિ છે વ્યકત, તો પછી શોક શો તહીં? ૨૮ (જો હવે તને વ્યવહાર દષ્ટિની વાત કરું છું. નિશ્ચયદષ્ટિથી કહે. સૈદ્ધાંતિકદષ્ટિથી કહે કે વાસ્તવિકદષ્ટિથી કહે તો આત્મા તો નિત્ય જ છે, પરંતુ તું કહે છે કે તો પછી આ બધો સંસાર ક્યાંથી? એનાં કારણો તો હું તને આગળ ઉપર કહીશ જ. પણ હમણાં તું સાવ સીધી-સાદી રીતે સમજી શકે તે રીતે તારી જ દષ્ટિને અવલંબીને કહું છું.) જો વળી તું આને (આત્મા) હંમેશાં (શરીરની સાથે જ) જન્મવા અને શરીરની સાથે જ) મરવાના સ્વભાવવાળો માને + તોય હે મોટી ભુજાવાળા ! (વીર!) તને (જ શોક થયો છે, તેવો) શોક થવો ઘટતો નથી. કારણ કે જે જન્મતે મરે જ' અને જે મરે તે વળી જન્મ જ' ('ઊગ્યું તે આથમે જ) આ ન્યાય તો સામાન્ય માણસ પણ સમજે છે. (માટે જો) એ અનિવાર્ય વસ્તુ છે તો (એને માટે) ત્યાં પણ તારે શોક કરવો ઘટતો નથી.
(અને) ભારત ! (જો, ઉપરની વ્યવહારુ દષ્ટિએ તો) ભૂતમાત્રની આદિની (જન્મતા પહેલાંની) અને અંતની (મર્યા પછીની) સ્થિતિ તો જાણી શકાતી જ નથી તો પછી ત્યાં વળી શોક શો રહ્યો ભલા ? (એટલે કે આ યુદ્ધમાં જોડાયા પછી આમ થશે ને તેમ થશે તેવો શોક તો પછી રહ્યો જ કયાં?).
નોંધ : ગીતાકાર અહીં અર્જુનની દષ્ટિથી જ વાત કરે છે અને સત્યસિદ્ધાંતની એ જ ખૂબી છે કે, એને ગમે તે રીતે ઘટાવી શકાય. માત્ર અપેક્ષાવાદ ઉપર લક્ષ રહેવું જોઈએ. જૈનસૂત્રો માંહેલા અનેકાંતવાદનું પણ આ જ રહસ્ય છે. શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ એનર્જુનની એની જ દલીલથી એને બાંધી લીધો કે, તું જ દષ્ટિએ જુએ છે તે દૃષ્ટિએ પણ આત્મા દેહના મરવા સાથે મરતો હોત ને દેહના જન્મવા સાથે જન્મતો હોય એટલે કે, એ દેહધારી આત્માનો આ દેહ પૂરતો જ સંબંધ હોય તો તેને શોક કરવા ઘટતો નથી. કારણ કે, સંસારી-દેહધારી માટે જન્મમરણ અનિવાર્ય છે. વળી મૂ મુદો તને કહું છું કે જેઓ દેહ અને આત્મા વચ્ચે ભેદ નથી જોતા રટલે કે, વર્તમાન દેહધારીનો સંબંધ, આ દેહમાં રહેલા આત્મા સાથે ફરી થવાનો જ નથી એમ માને છે તે કદી ભવિષ્ય કાળનો વિચાર કરતા નથી.
+ અને એવી શંકા થાય એ સ્વાભાવિક છે કે 'આત્મા ભલે જેમ દૂધમાં ઘી નથી દેખાતું તેમ અવ્યકત હોય, તોય તે જેમ દૂધના નાશે ધીનો નાશ થાક તેમ વર્તમાન શરીરનો નાશ થયા પછી નષ્ટ કેમ ન થાય ? એને કેમ નિત્ય કહેવો ? એટલે હવે શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનનો જ દષ્ટિથી અર્જુનની ભૂલ પકડે છે.