________________
અધ્યાય બીજો
૫૯
अच्छेद्योऽयमदाह्योऽयमक्लेद्योऽशोष्य एव च । नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातनः ॥२४॥ अव्यक्तोऽयचिंत्योऽयम विकार्योऽयमुच्चयते । તમાd faફર્તન નાનુણોતુમસ રજા ન એને છેદતાં શસ્ત્રો, અગ્નિ અને ન બાળતો; પાણી ન ભિંજવે એને, વાયુ એને ન શોષતો. ૨૩ છેદી બાળી પલાળી કે, સૂકવી ન શકાય એ; નિત્ય, સ્થિર, રહ્યો સૌમાં, અચળ એ સનાતન.૨૪ એ જ અચિન્ય અવ્યકત અધિકારી કથાય છે;
તો એમ જાણીને એનો તને શોક ન છાજતો. ૨૫ (ભાઈ! તું તો એમ કહે છે કે, યુદ્ધમાં બાણોથી દ્રોણ અને ભીષ્મ સામે કેમ લડું? કારણ કે, તને બીક લાગે છે કે એ છેદાઈ જશે ! મેં આગળ કહ્યું તે પ્રમાણે જેમ એ મરતો-જન્મતો નથી તેમ) એને (કોઈ) શસ્ત્રો છેદતાં નથી, અગ્નિ બાળતો નથી, પાણી ભિંજવતું નથી અને વાયુ પણ સૂકવતો નથી.
કારણ કે આત્માનું સ્વરૂપ જ એવું છે કે એને ન છેદી શકાય, ન બાળી શકાય, ન પલાળી શકાય કે ન સૂકવી શકાય. (જગતના બધા પદાર્થો કરતાં આત્માનું સ્વરૂપ જ વિલક્ષણ છે. ગમે તેવી પૃથ્વીને છેદી શકાય છે. બાળી પણ શકાય છે. અને ભિંજવી પણ શકાય છે, જળને પણ બાળી શકાય છે ને સૂકવી શકાય છે. અનેિ પણ પાણી પલાળી નષ્ટ કરી શકે છે. વાયુમાં પણ સુગંધદુર્ગધની સારી ખોટી અસરો થાય છે. પણ આને કશી અસર થતી નથી. ગમે તેવો સુંદર દેહ હોય પણ આત્મા ગયો કે તરત બગડી જવાનો. એટલે દેહ અને આત્મા બન્નેનાં સ્વરૂપ જ જુદાં છે) વળી એ (આત્મા) નિત્ય છે. (એ પણ તને અહીં ફરીથી યાદ આપું છું) ઉપરાંત તે સર્વગામી છે (દા. ત. તારા શરીરને જ જો. આખા શરીરના જે ભાગમાં આકાશ નથી તે બધા ભાગોમાં આત્મસત્તા છે જ. આમ હોવા છતાં) વળી સ્થિર છે અને અચલ પણ છે. (એટલે કે) એને નથી હાલવું કે નથી ચાલવું! જગતમાં ઘણા જે પદાર્થો એવા છે કે ચાલતા નથી પણ કંપ્યા કરે છે, ત્યારે આ તો કંપતોય નથી. ઉપરાંત સનાતન પણ છે. (એટલે કે દેશ કાળથી પણ એનો વિભાગ થઈ શકે તેમ નથી. તે ત્રિકાલાબાધિત છે) અને હે કુંતીના પુત્ર! એ
