Page Text
________________
૫૪
ગીતાદર્શન
નહિ માટે તેનો) વિનાશ કરવા માટે કોઈ પણ સમર્થ નથી. પણ એ અપ્રમેય (એટલે કે ઈદ્રિયોથી અગોચર), અવિનાશી (નાશ નહિ પામનારા) અને (માટે જ) નિત્ય એવા શરીરધારી આત્માને પ્રાપ્ત થયેલા) આ દેહો તો નાશવંત છે. તેથી જ કહું છું કે તું યુદ્ધ કર.
નોંઘ: દેહ નાશવંત છે છતાં એની પાછળ રહેલો આત્મા અવિનાશી છે. એટલે કે દેહ અને આત્માબેય જુદાં છે. અહીં અર્જુન એ બન્નેને એક માની બેઠો, એટલે જ એને દુઃખ થયું. શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ ખુલાસો કર્યો કે, આત્મા મૂળે જ અવિનાશી છે. વળી એ અવિનાશી છે માટે અભાવાત્મક તત્ત્વ અર્જુન ન ગણી કાઢે એટલે કહે છે એ નિત્ય પણ છે, ત્યારે અર્જુન પ્રશ્ન કરે છે કે, જો એમ જ છે તો દેહ તો દેખાય છે, પણ આત્મા કાં દેખાતો નથી ? ત્યારે કહે છે કે, ભાઈ એ અપ્રમેય છે. ઈદ્રિયોથી દેહને દેખી શકાય પણ આત્માને ન દેખી શકાય કારણ કે, એને રૂપ કે આકાર હોતાં નથી. તું લડે કે ન લડે અને આ લડાઈમાં ન હણાય, તોય એક દહાડો તો તારા અને એમના સહુના દેહો પડવાના જ છે કારણ કે એ વહેલા કે મોડા નાશ પામવાના સ્વભાવવાળા છે. માટે બોલ, હવે આત્માની પરવા કરવી યોગ્ય છે કે દેહની? જો આત્માની જ પરવા કરતો હોય તો યુદ્ધ કર. તત્ત્વદર્શીઓ આ પાર પામી ગયા હોય છે. એટલે એ નિત્યાનિત્યનો વિવેક જાણીને કર્મ આચરે છે. તું પણ તેમ જ આચર. (અહીં અર્જુનને જો આત્મા નિત્ય છે તો પછી આ નિત્યમાંથી, અનિત્ય શરીરો કયાંથી વિસ્તરી ગયાં એ મહત્ત્વનો પ્રશ્ન ઊપજે છે. પણ હજુ તે શંકા રજૂ કરે તે પહેલાં તો એનાથી બોલાઈ જવાય છે કે, તો હે ગોવિંદ ! "આણે હણ્યો, આ હણાયો” એમ સહુ બોલે છે તે શું ખોટા પ્રયોગો છે? શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા એનો ઉત્તર આપતાં કહે છે :
य एनं वेत्ति हन्तारं यश्चैनं मन्यते हतं । उमौ तौ न विजानीतो नाऽयं हन्ति न इन्यते ।।१९।। न जायते म्रियते वाकदाचिन्नाऽयं भूत्वा भविता बा न भूयः
• વૈશેષિકો અભાવ'ને પણ અલગ તત્વ તરીકે માને છે. જૈન સુત્રોમાં અભાવ' શબ્દ સાપેક્ષ છે, એટલે કે એ એમ કહે છે કે દ્રવ્યનો નાશ થયો એટલે એના પર્યાય બદલાયા, વસ્તુતઃ દ્રવ્યનો અભાવ થતો જ નથી, આ જ દષ્ટિ ગીતાજીને પણ માન્ય છે.
સ૨ખાવો જૈન ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર. અ. ૧૪. ગાથા ૧૯. नो इंदीय गेज्झो विअयभावा । अमयभावाविय हृदइ नच्चो।
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |