________________
અધ્યાય બીજો
૩૯
અર્જુન બોલ્યા: ભીખ ને દ્રોણની સામે, રણમાં મધુસૂદન; ! બાણે કેમ લડું? તેઓ પૂજ્ય છે અરિસૂદન. ! હણ્યા વિના ગુરુ મહાનુભાવી, આ લોકમાં ભીખીય ખાવું સારું; અર્થેચ્છગર હણીનેય માત્ર, રકતભર્યા ભોગ અહીં જ માણું.x૫
અર્જુન (કધ્યાં નહોતાં એવાં શ્રીકૃષ્ણનાં વાક્યો સાંભળીને શરમાઈ તો ગયો પણ પાછો થોડી જ વારમાં જરા ઠીક થઈને ધીમે સ્વરે) બોલ્યો : ભલા મધુસૂદન ! (આપે પણ મધુ દૈત્ય હતો એટલે એની સામે ટક્કર લગાવી, પણ આ તો મારા દેવ+ છે. તો પછી કહો) રણમાં જોડાઈને) ભીષ્મ અને દ્રોણ (સમા ગુરુઓની સામે શું મારે શસ્ત્રોથી લડવું? એમની) સામે શસ્ત્રાસ્ત્રોથી તો હું કેમ જ લડી શકું? ઓ અરિસૂદન ! (આપ પણ શત્રુનો જ નાશ કરનાર છો, જ્યારે એ તો મારા પૂજનીય પુરુષો છે, શત્રુ નથી. બોલો! હવે હું શી રીતે યુદ્ધમાં જોડાઈ શકું?
દ્રોણ જેવા મહાનુભાવી ગુરુઓને ન હણીને કદાચ આ લોકમાં ભટકીને ખાવાનો વખત આવે તોયે બહેતર છે. (આપ જો કહેતા હો કે ભીષ્મ અને દ્રોણ તારા ગુરુઓ ખરા, પણ તેઓએ પોતે જ ધર્મરાજાને કહ્યું છે કે અમારો નૈતિક ટેકો તો તમને જ છે પણ શું કરીએ અર્થપોષણને સંબંધે કરીને અમે કૌરવો સાથે બંધાઈ ગયા છીએ*) તો પછી એમનું મહાનુભાવી ગુરુપણું કયાં રહ્યું ?" આના જવાબમાં પણ હું તો નમ્રભાવે એટલું જ કહીશ કે) ભલે એ ગુરુઓ અર્થલોભી હોય તોય (જેવા હોય તેવા પણ અમારા ગુરુ તો ખરા ને? માટે અમારે મારવા ઘટતા નથી, અને માની લો કે) એમને (મારીએ તોય) મારીને પણ એમના લોહીથી ખરડાયેલા ભોગ જ ભોગવવાના ને? અને તે પણ આ લોક પૂરતા જ. (બસ; કૃષ્ણ ! બસ થયું. આવું ઘોર ક્યું મારે હાથે શું કામ કરું?)
નોંધ : અર્જુનની થોડાઘણા પાઠાફેર સાથે પાછી એની એ જ દલીલો ચાલી. "ગમે તેવા તોય ગુરુ તો ખરાને? એમની સાથે કેમ લડાય? એમને મારીનેય પરિણામે તો લોહી ભર્યા ભોગ જ મારે ભોગવવાને? મારે એવું નથી કરવું !” ભીષ્મ ને દ્રોણ અર્થલોભી થયા છે, એમ એ બોલે છે છતાં એને આમન્યા આડી આવે છે. શરમ લાગે છે અને યુદ્ધ પણ એને મન લોહીભર્યા ભોગ ખાતર જ ક્યાય zઆ ચરસો મિશ્રઉપજાતિમાં છે. + પિતૃદેવો ભવ', 'આચાર્યદવોભવ' એમ કૃતિઓ કહે છે. ૦ મહાભારત અ. ૪૩, શ્લોક-૩૫,૫૦,૭૬, લો,તિ.ગી.પૂ. ૧૨૬.
