Page Text
________________
૩ર.
ગીતાદર્શન
સંજય બોલ્યા: રણે એમ વદી પાર્થ, શોકે ખેદ ભર્યા મને;
ધનુષ્ય બાણને છોડી, બેઠો પાછો રથે જઈ. (૪૭) (હે ધૃતરાષ્ટ્ર ! એમ કહી ઉપસંહાર કરતાં) સંજયે કહ્યું કે રણાંગણે, ઉપર પ્રમાણે કહીને શોકથી વ્યથિત ચિત્તવાળો અર્જુન તો ધનુષ્યબાણને ફેંકી દઈ (ચૂપચાપ) પાછો રથમાં બેસી ગયો.
નોંધઃ પ્રથમ એ ધનુષ્યબાણ ચઢાવીને ઊભો થતો હતો. એ ઉત્સાહ ચાલ્યો ગયો. સંન્યાસી ભાષ્યકારો અને ટીકાકારો આમાં મોક્ષ-માર્ગના સાધનરૂપ વૈરાગ્યનું બીજ જુએ છે, પણ ખુદ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા આને (હવે પછી)મોહ શબ્દથી ઓળખે છે. આને માટે આપણે મોહદયા શબ્દ વાપર્યો છે. ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मः विद्यायां
योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादेऽर्जुन
विषादयोगो नाम प्रथमोऽध्यायः ||१|| ૐ તત્ સત્ એ પ્રમાણે શ્રી ભગવાને ગાયેલી ઉપનિષદો પૈકી બ્રહ્મવિદ્યા અને યોગશાસ્ત્રના સમન્વયવાળા શ્રીકૃષ્ણ અને અર્જુનના સંવાદરૂપે આ અર્જુનવિષાદયોગ' નામનો પ્રથમ અધ્યાય પૂરો થયો.
નોંધ : વેદો પણ ૐ તત્ સતુથી રચાયા છે અને આ ગીતાના ગાનાર તો "ૐ તત્ સ” એવા પવિત્ર નામથી ઓળખાતા શ્રીમદ્ ભગવાન સ્વયં છે. એટલે આને ઉપનિષદ કહો તો ઉપનિષદ કહેવાય, બ્રહ્મવિદ્યા કહો તો તે પણ કહેવાય. યોગશાસ્ત્ર કહો તો તે સુધ્ધાં કહેવાય અને શ્રીકૃષ્ણ અને અર્જુનનો સંવાદ કહો તો તેય કહેવાય, બધાં પદો સપ્તમી વિભકિતમાં હોઈને આ અર્થ ઠીક બંધ બેસે છે. વળી એ અર્થ કાઢવો હોય તો પણ નીકળી શકે કે : “ 3ૐ તત્ સત્” એમ કહીને ભગવાને જે ઉપનિષદો ગાઈ, તેમાંથી જ જેમ બ્રહ્મવિદ્યા એટલે સાંખ્યનું તત્ત્વજ્ઞાન અને વેદાંત આદિ દર્શન નીકળ્યાં તેમ યોગશાસ્ત્ર પણ નીકળ્યું એ જ
"ૐ તત્ સત્ એમ છે નામ, બ્રહ્મનું જાતનું” એ બીના અ. ૨૩ શ્લોકમાં આવે છે. * લો. તિલક કહે છે કે ગીતામાં બ્રહ્મવિદ્યાને આધારે નિષ્કામ કર્મગનું જ પ્રતિપાદન છે, કેવળ બ્રહ્મવિદ્યાનું નહિ” પણ વાસ્તવિક રીતે જોતાં ફકત કોઈ એક જ યોગ નથી પણ બંનેને સમન્વય છે. જ્ઞાનેશ્વર મહારાજના શબ્દોમાં કહીએ તો જ્ઞાનયોગ, ભકિતયોગ અને કર્મયોગનો ત્રિવેણી સંગમ એ જ ગીતા, સારાંશ કે ગીતામાં ઉપનિષદ, બ્રહ્મજ્ઞાન અને યોગશાસ્ત્ર એટલું જ નહિ પણ નીતિ, ધર્મ અને યોગદર્શક બધાં શાસ્ત્રો સિંધુમાં નદી સમાય તેમ સમાઈ જાય છે.
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |