Page Text
________________
અધ્યાય પહેલો
હણાય કુળના નાશે કુળ ધર્મો સનાતન; ધર્મ નષ્ટ થતાં વ્યાપે આખું કુળ અધર્મથી. ૪૦ અધર્મ વ્યાપવાથી તો, ભ્રષ્ટ થાતી કુળ-સ્ત્રીઓ; સ્ત્રીઓ ભ્રષ્ટ થતાં જન્મે, વાય ! વર્ણસંકર. ૪૧ કુળ ને કુળઘાતીના નરકનો જ હેતુ એ; પિંડતર્પણ લોપાતાં, પડે છે પિત્રી એમના. ૪૨ વર્ણસંકરકારી, આ દોષોથી કુળઘાતીના છેદાય જાતિના ઘર્મો, કુળદય શાશ્વતા. ૪૩ કુળધર્મ થકી હીણા, મનુષ્યોનો જનાર્દન !;
નરકે નિશ્ચયે વાસ, થાય છે એમ સુરયું છે. ૪૪ (કૃષ્ણ ! આપ તો બધું જાણો છો, છતાં જાણે મારી કસોટી જ કરવા મને આ દશામાં કેમ ન મૂકયો હોય, એમ મને લાગે છે, હું તો કુળક્ષયના* દોષનું નામ સાંભળીને જ થથરું છું. અરે! એ એક દોષ પાછળ કેવી અનર્થ પરંપરા છુપાયેલી છે! જુઓ :) કુળનો + નાશ થાય કે સનાતન કુળધર્મો ૪ (એટલે કે ઠેઠથી ચાલી આવતી કુળમર્યાદાઓ દરેક કુળને હોય છે અને એથી માનવજાતિના વિકાસમાં મહાન ઉપયોગી થાય એવો સદાચાર જળવાઈ રહે છે. દા.ત. નાનાંથી મોટેરાં લગી દરેક કુળનાં માણસોને પોતાની ખાનદાની કેમ જળવાઈ રહે, એ
ખ્યાલ હોય છે. એથી આમ કરવા જતાં રખે આપણા કુળને કલંક લાગે એ ભયથી પણ દુરાચારને માર્ગે જતાં અટકી જવું પડે છે તે નાશ પામે છે અને કુળની મર્યાદાઓ લોપાઈ એટલે અધર્મનું જોર આખાય કુળમાં વ્યાપી જાય છે.
*આ વિષે ઉપર કહેવાઈ ગયું છે કે, કુળનો ક્ષય (કુળધર્મપ્રવર્તક વડીલોના નાશ) એ પ્રથમ દોષ અને એને લીધે કુળની મર્યાદાઓ(કુળધર્મોનો) નાશ એ બીજો દોષ. મર્યાદા લોપાયા પછી અધર્મની વૃદ્ધિ એ ત્રીજો” દોષ અને અધર્મથી થતી સ્ત્રીઓની ચારિત્રહાનિ એ ચોથો દોષ. આને જ પરિણામે વર્ણસંકર પ્રજાની ઉત્પત્તિ. + અહીં કુળનો નાશ એટલે કુળધર્મના પ્રવર્તક વૃદ્ધ પુરુષોનો ક્ષય સમજવો.(શંકરાનંદ).. * કળધર્મ એટલે કુળની મર્યાદા અને જાતિધર્મ એટલે જાતિની મર્યાદા જાતિધર્મ'ના પેટામાં કુળધર્મ' આવી જાય છે. પણ ઘણીવાર જાતિ બહાર' થવાના ડર કરતાં 'કુળ બહાર' થવાનો કે કુળમાં કલંક લા+વાનો ડર વધુ મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે અને જાતિધર્મ'ની મર્યાદા પણ યથાર્થ તો ત્યારે જ જળવાય કે જ્યારે કુળધર્મ' ની મર્યાદા બરાબર હોય.
- માણસને દુરાચારની પ્રવૃત્તિથી પાંચ હેતુઓ રોકે છે. (૧) અંત:કરણમાંથી ઊગેલો ધર્મ (૨) શાસ્ત્રની આજ્ઞા (૩) કુળધર્મ અને જાતિધર્મની મર્યાદાઓ (૪) શારીરિક કે આર્થિક અનિષ્ટ અને (૫) રાજ્યકાનૂન, આ પાંચમાં પ્રથમના બે હેતુઓ વિચારીને જે માણસ પાપથી ડરે છે તે સર્વોત્તમ કોટીનો છે. તથા કુળ ધર્મ-જાતિધર્મથી ડરે તે સામાન્ય કોટીનો છે. અને છેલ્લાં બેથી ડરે તે જધન્ય કોટિનો છે. છતાં એ પાંચેથી જે નથી ડરતા એના કરતાં તો એ પણ ઊંચી જ કોટી ગણાય.
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |