________________
૨૫
અધ્યાય પહેલો
તો બન્યુ ઘાર્તરાખોને, હયા જોગ અમે નથી;
સ્વજનોને હણી કેમ સુખી થઈશું? માધવ! ૩૭ માટે (કૃષ્ણ) અમારા કૌરવો બંધુઓને (કોઈ રીતે) અમે હણવાને લાયક નથી. હે માધવ ! (એટલે કે લક્ષ્મીના પતિ હોઈ, આપ જાણો જ છો કે જ્યાં ભાઈ, ભાઈને હણે ત્યાં લક્ષ્મીનો વાસ જ કયાંથી હોય?) તો પછી સ્વજનને હણીને અમે શી રીતે સુખી થવાના છીએ?
નોધ : અર્જુનની દલીલ પ્રમાણે આ લોક કે પરલોકનું સુખ સ્વજનને હણવાથી ન મળે એ દેખીતું જ છે. આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ મન” પણ પોતાના નિકટના સ્વજનો એટલે કર્મપુદગલોને હણી નાખે તો આ લોક કે પરલોકનાં વિષય-સુખોરૂપી શુભ કર્મોને કયાંથી પામી શકે? કારણ કે, હજુએ મનને જેટલો પૌગલિક સુખનો પરિચય છે એટલો આધ્યાત્મિક સુખનો નથી. એટલે આવી ભૂમિકામાં એ તો પોતાના આ બાહ્ય ગજે જ માપે છે. અર્જુનની પણ અત્યારે આ જ દશા છે. આગળ વધતાં તે કહે છે.
यद्यप्येते न पश्यंति लोभोपहतचेतसः । कुलक्षयकृत दोषं मित्रद्रोहे च पातकम् ॥३८।। कथं न ज्ञेयमस्मामिः पापादस्मान्निवतिंतुम् ।। कुलक्षयकृतं दोषं प्रपश्यद्भिर्जनार्दैन ॥ ३९|| લોભે ભ્રષ્ટ મતિવાળા, જોકે એ જોઈ ના શકે; કુળના નાશનો દોષ ને પાપ મિત્રદ્રોહનું. ૩૮ કુળક્ષયતણો દોષ, જાણયા છતાં જનાર્દન !. વિચારીએ અમે ના શું? આ પાપથી નિવર્તવા. ૩૯ (કૃષ્ણ ! કદાચ આપ કહેશો કે શું તને કુળક્ષયનું પાપ લાગશે અને કૌરવોને નહિ લાગે? તો મારે આપને નમ્ર ભાવે પણ કહેવું જોઈએ કે) કુળક્ષયનું આવડું ભયંકર પાપ જોકે તે દેખીતું જ છે, છતાં તેઓ જોઈ શકતા નથી કારણ કે એમની બુદ્ધિ લોભે કરીને ભ્રષ્ટ થઈ ગઈ છે, (એટલે કયાંથી જોઈ શકે? વળી અહીં તો કુલક્ષય ઉપરાંત) મિત્રદ્રોહનું મહાભારત જ ભાખે છે કે 'મિત્રદ્રોહી” કર્મચંડાળ ગણાય છે. પાતક પણ લાગે તેવું છે. (આપ કહેશો કે દ્રોણાચાર્ય કે જેમને તું આચાર્ય માને છે, તેમના કરતાં પણ વધી ગયો? જોને તેઓ પણ લડવા માટે કેવા
