________________
૨૨
ગીતાદર્શન
વિજયેચ્છા નથી પણ ! ન ચાહું રાજ્ય કે સુખો. એવા રાજ્યથી, ભોગોથી, કિંવા જીવિતથીય શું? ૩૨ જેઓ માટે અમે ઈચ્છમાં રાજ્ય ભોગ અને સુખ, તે સૌ આ યુદ્ધમાં ઊભા, પ્રાણ* ને ઘનને ત્યજી. ૩૩ કાકા, આચાર્ય ને પુત્રો ને તેમજ પિતામહો, મામા, ધ્વશુર ને પૌત્રો, સાળા, સંબંધીઓ વળી. ૩૪
એ હણે તોય ના ઈચ્છું, હણવા મધુસૂદન ! ત્રિલોયરાજ્યને અર્થે, તો પછી પૃથ્વી કાજ શું? ૩૫ (હે કૃષ્ણ ! આપ કદાચ કહેશો કે ભલે આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ લ્યાણ કશું ન હોય પણ સ્થૂળ લાભ તો છે જ ને? જો, એક તો તારી પડખે છું માટે તારો વિજય છે. વિજયની સાથે તેને રાજ્ય મળશે તેમજ એને લીધે તને તે જાતનું સુખ પણ મળશે, ભોગો પણ સાંપડશે ! તો હું કહી દઉ કે,) હે કૃષ્ણ ! હું વિજય, રાજ્ય કે તેવું સુખ વાંચ્છતો નથી. આપ ગોવિંદ હોઈને એટલે કે ઈદ્રિયોના અધિષ્ઠાતા હોઈને એ જાણો જ છો કે આવા પ્રકારનાં રાજ્ય, ભોગો અને જીવતરથી પણ અમે ખરું સુખ મેળવી શકવાના નથી. (કારણ કે ભૌતિક સુખનો ઉપભોગ એકલવાયા માટે અશકય છે. એ સુખ એવા સુખવાંચ્છુના સગાંસ્નેહી- સંબંધીઓના સહવાસે જ મીઠું લાગે છે, પણ અહીં તો પરિસ્થિતિ જુદી જ છે.) જેમણે માટે અમે રાજ્ય, ભોગ અને સુખ ઈચ્છીએ છીએ તેઓ તો (સામે આંગળી ચીંધીને) આ (બધાં) રણસંગ્રામમાં પ્રાણ અને ધનની બાજી લગાડીને ઊભા છે. (આપ કહેશો કે એ કોણ. તો હું કહું છું કે જુઓ, આ મારા) આચાર્યો, કાકાઓ, પુત્રો તેમજ દાદા, મામા, સસરા, પૌત્રો, સાળાઓ ને સંબંધીઓ ! હે મધુસૂદન ! (આપે તો મધુકૈટભ રાક્ષસ હતો એટલે એને માર્યો પણ આ મારા આવા) નજીકના સંબંધીઓ શું રાક્ષસ છે કે હું મારું? ઊલટા તેઓ કદાચ હશે તો હું હણાઉ એ મારે માટે બહેતર, અહીં મને હણે તોય' એ એટલા સારુ લીધું છે કે, જો અમે રાજ્યનો લોભ છોડી દઈશું તો દુર્યોધનપક્ષે લડાઈનું કાંઈ જ કારણ નહિ રહે. પણ એમ છતાં માનો કે તે પક્ષના લોકો મને મારે તો હું તેમને ન મારું. અરે ! ત્રલોકનું
* પ્રાણી ને ધનની આશા ત્યજીને એવો અર્થ લક્ષણાથી લેવો જોઈએ, કારણ કે હજુ જીવે છે ત્યાં લગી પ્રાણોને ત્યજી એ પ્રયોગ ન થઈ શકે એમ મધુસૂદન વગેરે ટીકાકારો લખે છે. અહીં પ્રાણ અને ધનની બાજી લગાડીને યુદ્ધમાં આવી તેઓ ઊભા છે એ અર્થ સુઘટિત છે.
