________________
ગીતાદર્શન
तत्रापश्यस्थितान्पार्थः पितृनथ पित्तामहान । आचार्यान्मातुलान्भ्रातृनपुत्रान् पौत्रान्सखींस्तथा ||२६|| श्वशुरान्सुहृदश्चैव सेनयोरुभयोरपि तान्समीक्ष्य स कौंतेयः सर्वान्चंधूनवस्थितान् ||२७|| कृपया परयाविष्टो* विषीदन्निदमब्रवीत् ।
સંજય બોલ્યા ગુડાકેશે હૃષીકેશ, પ્રત્યે આમ કહ્યું ભૂ૫ ! ત્યાં તો બે સૈન્યની મધ્યે, સ્થાપીને રથ ઉત્તમ. ૨૪ ભીષ્મ દ્રોણ તથા સર્વે, મહીપાળો સમક્ષમાં; “પાર્થ ! આ કૌરવો જામ્યા; જો” એમ ભાખ્યું અય્યતે. ૨૫ હવે ત્યાં સૈન્ય બંનેમાં, દીઠા પાર્થે ઊભેલ એ; કાકા, દાદા, ગુરુ, મામા, બંધુવર્ણ અને સુતો. ૨૬ પૌત્રો મિત્રો તથા દીઠા, સસરા સ્નેહીઓ વળી; ઊભા એ બાંધવો સર્વે, એવું કૌતેય ભાળતાં. ૨૭ બોલ્યો પરંકૃપા (મોહદયા) કેરા, આવેશે આમ ખિન્ન થઈ. સિંજય કહે છે) હે ભારતભૂમિના ભૂપાલ ધૃતરાષ્ટ્ર રાજન્ ! જ્યારે ગુડાકેશે* (નિદ્રાને જિતનાર સાવધાન એવા અર્જુને) હૃષીકેશ(ઈદ્રિયોના સ્વામી અંતર્યામી)ને ઉપર પ્રમાણે કહ્યું કે તરત જ બે સેનાની વચ્ચે ભીષ્મ તથા દ્રોણ તથા બીજા રાજાઓની સામે ઉત્તમરથને ઊભો કરીને પછી શ્રીકૃષ્ણમહાત્માએ એમ કહ્યું કે, હે પૃથાના પુત્ર ! (અહીં કોમળ હૃદયવાળાં કુંતીના પુત્ર એવો અભિપ્રાય જણાય છે) જો, આ કુરુવંશના વીરો એકઠા થાય છે : (આ વચને અર્જુનના હૃદયમાં રહેલી મોહદયાને જગાડી દીધી અને) ત્યાં તો હવે બંનેય સૈન્યમાં કૌતેયે પોતાના કાકા, દાદા, ગુરુ, મામા, બંધુઓ, પુત્રૌ, પૌત્રો, મિત્રો, સસરા, સ્નેહીઓની* સૃષ્ટિ દીઠી. આ ઊભેલા બધા જ પોતાના સંબંધીઓ છે એવું જોતાંવેત જ કુંતીનો એ ગૌરવવંત પુત્ર પરમકૃપાના આવેશમાં આવીને ખિન્ન થતો આવું બોલ્યો.
* કેટલાક ટીકાકારોએ અહીં “ પુરા એ જતનો પાઠ લઈને સામાન્ય પ્રકારની કુપા એવો અર્થ પણ ઘટાડે છે. આપણે જૈન દષ્ટિએ અપરાનો અથવા પત્રનો અર્થ મોહદય લીધો છે. x ગુડાકેશ માટે જુઓ ટિળક ગીતા ગુજરાતી પૃ. ૬૦૦
