Page Text
________________
૨૭:
ગીતા દર્શન
("ધનંજય !") જેણે આત્માને જીત્યો અથવા બીજા શબ્દોમાં કહું તો જેણે મન જીતી લીધું, તે ઉચ્ચકોટીની શાન્તિનો અધિકારી થઈ જ ચૂકયો. એવા મનોજિત અને ઉચ્ચ કોટીની શાન્તિવાળાનો આત્મા તે પરંઆત્મા (એટલે કે વિશુદ્ધ કોટીનો આત્મા) કહેવાય છે. (આવો પરંઆત્મા) પોતાના દેહને પોતાથી જુદો જુએ છે એટલે એને માન મળે કે અપમાન મળે, ટાઢું મળે કે ઊનું મળે; ટાઢ પડે કે તડકો પડે, ઈન્દ્રિયજન્ય સુખ મળે કે દુઃખ મળે- એવી એવી બધી બાબતોમાં તે પુરુષ સમધારણાપૂર્વક - ધૈર્યપૂર્વક- સમતાપૂર્વક રહે છે. (અહીં જીવરામ શાસ્ત્રીની પાઠાંતર સાથેની ભગવદ્ ગીતામાં ચોથું ચરણ 'પ૨માત્મસુ સમા ગતિઃ’ છે, એટલે એવા આત્મવિજેતા શાન્ત પુરુષની બુદ્ધિ બીજા જીવો પર સમાન રહે છે.)
નોંધ : આનું જ નામ તે ખરો આત્મ સાક્ષાત્કાર. ખરી શાન્તિ અને ખરા મનોવિજયનું માપ પણ આ જ. આગળ વધતાં હવે તેઓ કહે છે ઃ અને હે પાર્થ ! ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थो विजितेंन्द्रियः ।
युक्त इत्युच्यते योगी समलोष्टाश्मकांचनः || ૮ It જ્ઞાનવિજ્ઞાનથી તૃપ્ત, સ્થાયી આત્મા જિતેન્દ્રિય; પાણા ઢેફું સમું સોનું, જાણે તે યુકત યોગી છે. ૮
(અને ભારત !) જ્ઞાન (એટલે કે સામાન્ય આત્મજ્ઞાન) અને વિજ્ઞાન (એટલે કે સંપૂર્ણ આત્મજ્ઞાન તથા વિશ્વજ્ઞાન)થી એવા પુરુષનો આત્મા તૃપ્ત રહે છે. વળી તે ફૂટસ્થ (એટલે કે પોતાના સ્વરૂપમાં સ્થાયી) અને ઈન્દ્રિયોનો સર્વ પ્રકારે વિજયી હોવાથી એને મન પાણો, ઢેકું અને સોનું બધું સરખું જ છે, તેથી જ તે યુકત યોગી કહેવાય છે.
નોંધ : અતૃપ્તિનું મૂળ બાહ્ય પદાર્થ કે પરિસ્થિતિ નથી, પણ પોતે છે એ ભાન થવું એનું નામ જ્ઞાન. એવા જ્ઞાનપૂર્વકના આચરણથી આત્માનંદ મળે છે. તેથી તે અવિચળ રહી શકે એ સમજી શકાય છે. ઢેફા, અને સોના વચ્ચે જે ફેર છે તે માત્ર રાસાયણિક ફેર છે, વસ્તુ સ્વરૂપે બન્ને એક જ છે. ઢેકું પણ પરમાણુઓનો જ સંચય છે. સોનું પણ પરમાણુઓનો જ સંચય છે. આટલું યથાર્થ જાણ્યા પછી સોના ૫૨ મોહ કોને થાય ? ઢેકું અને સોનું સરખું જાણવું એનો અર્થ ઢેફાને સોનું માનવું કે સોનાને ઢેફું માનવું એમ નથી, પણ જેમ ઢેકું પડયું હોય તો રસ્તે જનારને લેવાનું મન નહિ થાય, તેમ રસ્તામાં પારકું પડેલું સોનું પણ લેવાનું મન નહિ થાય. સારાંશ કે તે વસ્તુ વાપરશે પણ વસ્તુનો મોહ નહિ થવા દે. એ જ કારણે તે યુકત
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |