Page Text
________________
અધ્યાય પાંચમો
૨૬૩
છે અને આત્મલક્ષી નિવૃત્તિનું ધ્યેય રાખી સ્વીકારેલી બાહ્યપ્રવૃત્તિને કર્મયોગ કહેવાય છે. આથી તારે ન ભૂલવું જોઈએ કે બન્નેનાં ફળ એકરૂપ જ આવે છે. અંતરંગ ત્યાગરૂપ ધ્યેય તો બન્નેનું એક જ છે. માટે યથાર્થ દષ્ટિએ ગમે તે માર્ગનું સેવન કરવા છતાં પરિણામ એકસરખું જ આવે છે. અને જો આમ જ છે, તો પછી એ બેને સાવ નોખા પાડી દેવા એ તો મૂર્ખનું કામ છે; પંડિતનું નહિ
પરંતપ ! બુદ્ધિશાળીની ખરી બુદ્ધિનું માપ જ આ છે કે તે બધાનાં દષ્ટિબિંદુઓ તપાસીને સહુનો સમન્વય સાધે. જૈનસૂત્રોમાં સ્યાદ્વાદ, અપેક્ષાવાદ અને અનેકાંતવાદ કહેવાય છે, તે આનું જ નામ. આવો સ્યાદ્વાદ યથાર્થ જાણે તે જ પંડિત.
ભાઈ ! રાગદ્વેષ રહિત થયા વિના કોઈનોય છૂટકો નથી, પછી એ જોઈએ તો ત્યાગી હો કે જોઈએ તો અત્યાગી હો ! રાગદ્વેષ વિરહિતપણું એ જ આંતરિક ત્યાગ. આવા ત્યાગને માટે યોગની જરૂર તો પહેલી જ પડવાની! માટે હું યોગનાં ગાણાં ગાઉ છું, એને ઉત્તમ ગણું છું, સમજ્યો કે ભારત ?
ધનંજય ! યોગ એટલે આત્મા સાથે જોડાવાની તાલીમ, પણ દેહમાં પુરાયેલા આત્માને પરમાત્માના જોડાણ માટે પ્રયાસ કરવો પડે છે. આવી તાલીમ લેવા માટે મન, અને ઈન્દ્રિયોને જીતવી પડે છે, અંતઃકરણને નિર્મળ અને નિર્દોષ કરવું પડે છે. આથી પ્રવૃત્તિનું ક્ષેત્ર એના જીવનમાં અગ્ર ભાગ ભજવે છે.
ભોળા ! તું પ્રવૃત્તિના ક્ષેત્રથી ભડકીને કાં ભાગે છે? કાયર શા માટે થાય છે? પ્રવૃત્તિના ક્ષેત્રમાં કર્મયોગની જ મહત્તા છે, પણ કર્મ કરવા છતાં ખરો યોગી લેપાતો નથી. કારણ કે ઈન્દ્રિયો કે મનની ક્રિયામાં ઈન્દ્રિયો અને મને પોતાના સજાતીય વિષયોમાં સ્વાભાવિક જાય એવી જ ક્રિયાને એ થવા દે છે. એવી અખંડ જાગૃતિને લીધે જે ક્રિયા આત્માને લેપ લાગ્યા વગર ન જ થાય, એવી ક્રિયા એ શીધ્ર તજી દે છે. માટે જ આવી બ્રહ્મલક્ષી દષ્ટિ જળવાવાથી એમના દ્વારા કે એમની સાક્ષીએ થતી ક્રિયા આસકિતવર્જિત ક્રિયા હોઈને તેવો પુરુષ લપાતો નથી.
તને કદાચ પ્રશ્ન થશે કે કર્મયોગની ભાંજગડમાં ન પડીએ તો શો વાંધો આવે? અર્જુન ! એ પ્રશ્નનો ઉત્તર એ છે કે આત્મા કેટલો આગળ વધ્યો છે, એનું ખરું માપ કર્મયોગ-પ્રવૃત્તિક્ષેત્રથી નીકળે છે એમ લાગવાથી યોગીઓ કર્મો આચરે છે અને કર્મફળની લાલસાથી વેગળા રહે છે, એટલે કર્મબંધનથી બંધાતા નથી અને નૈષ્ઠિક શાંતિ મેળવે છે. કેટલાક અર્ધદગ્ધ લોકો બાહ્યપ્રવૃત્તિને જંજાળ માની
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |