Page Text
________________
૨૪૪
ગીતા દર્શન
આ રીત દેખીતી જ બેહૂદી છે. આથી અહીં શ્રીકૃષ્ણગુરુ ચેતવે છે. અને તે કહે છે, "પ્રભુ સૃષ્ટિકર્તા નથી, પ્રભુ કર્મસર્જક નથી, ને કર્મફળનો યોજક પણ તે નથી.” ત્યારે પ્રશ્ન થાય કે તો આ બધું શાથી પ્રવર્તે છે ? ત્યારે એ સમાધાન કરતાં કહે છે, "બધું સ્વભાવે જ પ્રવર્તે છે.” જૈનસૂત્રોનો મુખ્ય ધ્વનિ આ જાતનો જ છે. પરંતુ કેટલાંક દર્શનો અને શ્રુતિઓનો ઉચ્ચાર એ છે કે, "પ્રભુ જગત્કર્તા છે.” ઉપનિષદમાં, "ઇશાવાસ્યમિદમ્ સર્વમ્”નો અવાજ છે. વળી કોઈ દર્શન પ્રભુને જગતકર્તા નથી માનતું, પણ કર્મફળ યોજક તે જરૂર માને છે. હવે પ્રશ્ન એ થાય છે કે ગીતા એ વૈદિક ધર્મનો પોતાનો ગણાયેલો આઘ્યાત્મિક ગ્રંથ છે અને વૈદિકધર્મ તો ઈશ્વરવાદી જ છે. તો પછી આમ કેમ ? જો કે ટીકાકારો જુદીજુદી રીતે અર્થની ખેંચતાણ કરી મેળ સાધવા પ્રયત્ન કરે છે ખરા; પરંતુ જ્યાં ઉઘાડી બીના છે, ત્યાં બીજું શી રીતે કથાય ?
ત્યારે હવે પ્રશ્ન એ થાય છે કે, જો ગીતાને "ઈશ્વર જગતકર્તા છે” એ માન્ય ન હોય તો આગળ જતાં ગીતાના નવમા અઘ્યાયમાં “નયા તતં વં સર્વે ખાવવ્યન્તમૂર્તિન” એટલે કે મેં જ આ સર્વ જગત વિસ્તાર્યું છે. "હું જ પ્રભુ છું, જગતપિતા છું. યોગીનાં યોગક્ષેમ વહન કરનાર છું.” આદિ વચનો કહે છે. વળી પંદ૨માં અઘ્યાયમાં કહે છે, "જીવરૂપે જીવલોકમાં જે વિલસે છે, તે મારો જ અંશ છે.” તો શું આ પરસ્પર-વિરુદ્ધ કથન નથી ?
આનો જવાબ શ્રીકૃષ્ણગુરુએ પોતે જ આપી દીધો છે. એ રહસ્ય સમજાય એટલે પરસ્પર-વિરુદ્ધતા કશી જ નહિ લાગે. આને સારુ આપણે આત્માની ત્રણ દશા કલ્પી છે. (૧) ૫૨માત્મદશા (૨) અંતરાત્મદશા અને (૩) બહિરાત્મદશા. પરમાત્મદશાવાળા પ્રભુઓ કે પ્રભુ સૃષ્ટિકર્તા નથી અને કર્મયોજક પણ નથી, પરંતુ જે જીવ હજુ ૫૨માત્મપદ પામ્યો નથી, તે પોતાના સંસ્કારરૂપ સંસારનો ઘડવૈયો છે, કર્મનો સર્જક પણ છે, અને કર્મનાં ફળનો સંયોગ કરાવનાર પણ છે. જે જીવ સંસારમાં તદ્દન લેપાઈ ગયો છે, તે બહિરાત્મદશાવાળો છે. માટે એવો જીવ જો પોતાને કર્તા માને, તો અહંકારનો સંભવ છે, પણ અંતરાત્મદશાવાળો પોતાને કર્તા માને, તો અહંકારનો સંભવ નથી. આ રીતે જો શ્રીકૃષ્ણરૂપી વ્યક્તિને આપણે અંતરાત્મદશાવાળો આત્મા (આવી દશામાં હોવા છતાં જેમાં બંધનનો સંભવ નથી એવો) માનીએ તો તેઓ જે હું આવો છું, હું તેવો છું એમ કહે
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |