Page Text
________________
અઘ્યાય પાંચમો
કદાચ અહીં પ્રશ્ન એ થયો હોય કે, જો આત્મા નિષ્ક્રય હોય તો, એને ક્રિયા બંધનકારક કેમ થાય ? ત્યારે સમાધાનમાં શ્રીકૃષ્ણગુરુએ હ્યું કે, આત્મા આસક્તિને લીધે આપમેળે પોતાને બંધાયેલો માને છે. આ ભ્રમને લીધે જ જન્મમરણાદિ સંસાર છે. માટે આસક્તિથી છૂટવું એમાં જ આત્માની અક્રિયસિદ્ધિ છે.
૨૪૧
છેવટે શ્રીકૃષ્ણ ગુરુએ એ પણ બતાવી દીધું કે આસકિતનો સંબંધ પણ મૂળે તો ક્રિયા સાથે નથી, પણ ક્રિયાના ફળની આશા સાથે છે, એટલે ક્રિયાના ફળની લાલસાને છોડી દેવી એનું જ નામ યોગસિદ્ધિ. આથી જ યોગસાધનાની આત્માર્થે પણ અનિવાર્ય જરૂ૨ છે.
આવી યોગસાધનામાં જે જોડાયો તે કર્મ-ક્રિયા કરવા છતાં ફળમાં અલુબ્ધ હોઈને કર્મબંધનથી બંધાતો નથી.
અહીં લગી તો એ વાત આવી કે કર્મ કરવાની દરેક રીતે જરૂર છે, પણ કર્મ ન કરવાથી નુકસાન શું ? એ પ્રશ્ન તો હજુ પણ રહે છે, ત્યારે શ્રીકૃષ્ણગુરુ કહે છે કે, "નિર્લેપભાવે કર્મમાં લાગ્યા રહેવાથી પરિશ્રમવૃત્તિ ખીલે છે, એકાગ્રતા જામે છે, અને મન તથા બુદ્ધિના કુવિકલ્પો કે દુષ્ટ અઘ્યવસાયોને વેગ ન મળતાં ઊંડાણની શાન્તિ મળે છે. જ્યારે ફળમાં લુબ્ધ સાધક કાયા, ઈન્દ્રિયો કે પ્રાણથી નિશ્ચેષ્ટ રહે, તો પણ કુવિકલ્પો અને દુષ્ટ અવ્યવસાયો એને છોડતા નથી, ઊલટા વધુ પીડે છે અને તેથી સાધક કદાચ આગળ વધે તોય વધીને પણ છેવટે એના કુવિકલ્પોના જોરને લીધે પડી જાય છે. જૈનસૂત્ર પણ, એમજ ભાખે છે કે, "ઉપશમ શ્રેણીવાળો જીવ વધીવધીને પણ અગિયારમા જીવસ્થાનક સુધી જઈને પણ છેવટે તો પડે જ છે.” માટે પ્રત્યેક સાધકે મનનો સંન્યાસ કરવો જોઈએ; કર્મસંન્યાસ જ માત્ર નહિ. સારાંશ કે જ્યાં કર્મસંન્યાસી મોક્ષતિ ભણી ગતિ કરી રહેલો જણાય, ત્યાં પણ જાણવું જ જોઈએ કે પ્રથમ એણે મનનો સંન્યાસ કર્યો જ હોવો જોઈએ. મનના સંન્યાસ વિના અગર તો મનના સંન્યાસનું લક્ષ્ય રાખ્યા વિના-એકલો કર્મસંન્યાસ નકામો છે, જ્યારે મનનો સંન્યાસ સાધી લીધો હોય તો કર્મસંન્યાસ હોય કે ન હોય તે બંને સરખું છે. મનના સંન્યાસનું લક્ષ્ય હોય તો કર્મસંન્યાસ પણ સાધક છે અને કોઈ પણ સંયોગોમાં કર્મસંન્યાસ કરતાં કર્મયોગ વધુ સાધક છે, માટે જ ફરીને દૃઢતાપૂર્વક કહે છે :
सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी ।
नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वत्र कारयन् || ૧૩ 11
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |