Jain Drushtie Gita Darshan Part 1

SR No.: 008084
Original Sutra Author: N/A
Author: Santbal
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publication Year: 1995
Total Pages: 344
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 19 MB

Page 27

ગીતાદર્શન
ગીતાના અધ્યાયોનું નામકરણ કોઈ પ્રતોમાં જુદું મળે છે, છતાં ઘણી આવૃત્તિઓમાં જે નામો છે, તે આ ગ્રંથમાં મૂકયાં છે અને તે કઈ દષ્ટિએ સાર્થક છે, તે અનુવાદ અને નોંધમાં પ્રાયઃ જણાવ્યું છે.
ગીતા શ્લોક રચનામાં આવતા યોગ, બ્રહ્મ, આત્મા અને સત્ત્વ એ શબ્દો અર્થસૂચક હોવા છતાં, જ્યાં જે અર્થ વધુ બંધ બેસે તે જ અર્થ ઘટાવેલો ગ્રંથવાચક આ ગ્રંથમાં જુએ, તો આ નવીન રીતિ જોઈને નવાઈ ન પામે.ગીતામાં નિયત, સ્વભાવજ, સહજ એમ કર્મને લગાડાતાં વિશેષણો વિષે પણ આ ગ્રંથમાં તે જ રીતિ અખત્યાર કરી છે. યજ્ઞને પણ જુદે જુદે સ્થળે વ્યાપક અર્થમાં દાખવ્યો છે. સ્વધર્મ શબ્દનું પણ તેમજ સમજવું. વળી ચિત્ત, આત્મા, બુદ્ધિ, હૃદય, મન આ શબ્દો ગીતાના આત્મા’ શબ્દમાંથી કેટલીક વાર નીકળે છે. તેવા સ્થળે જ્યાં જે જે ઘટિત હોય, તે તે લીધેલા છે. અહીં બતાવેલો આત્મા તે બહિરાત્મા, અંતરાત્મા જ નહિ. ઉપરાંત પરમાત્મા તત્ત્વ નિરાળું લઈ, આત્માની ત્રિવિધ દશા સમજાવવામાં આવી છે.આ પરથી પાઠક સ્પષ્ટ સમજી શકશે કે શ્રીકૃષ્ણગુરુજીએ પણ પોતાને(૧-૧૨) શ્લોકમાં બહિરાત્મા તરીકે બતાવેલ છે. પંદરમા અધ્યાયમાં પરમાત્મા તરીકે અને ઈતર સ્થળોએ પ્રાય: અંતરાત્માની દષ્ટિએ જ બતાવેલ છે અને તે પ્રમાણે બોલેલ છે.
અર્જુનને દિવ્યદષ્ટિ આપીને અગિયારમા અધ્યાયમાં વિશ્વદર્શન દેખાડયું, તેનો લાક્ષણિક અર્થ એ છે કે અર્જુનને પોતાની દિવ્યદષ્ટિથી પોતાના આત્માની જ ધૂળ વિભૂતિ જોઈ લીધી, અને છેવટે આત્માના સૂક્ષ્મ સ્વરૂપમાં જ લીન થવાનું એને સૂઝયું.
ગીતાની રચના વ્યાસ મુનિએ કરી કે કોઈ અન્ય ? એ સંબંધે ગ્રંથ જાતે જ ખુલાસો કરશે. સંજયને એના ગુરુ વ્યાસજીએ દિવ્યચક્ષુ આપ્યાં, તેથી એ યુદ્ધવૃત્તાંત જોઈને ધૃતરાષ્ટ્રને કહે છે, એ કવિની કાલ્પનિક છટા છે. કેટલાક માને છે તેમ જો મહાભારતનું યુદ્ધ ખરે જ બન્યું હોય, તો વ્યાસ મુનિ યુદ્ધકાળે યુદ્ધક્ષેત્રમાં હાજર હોય, અગર ત્યાંની હકીકતો સ્થૂળ અગર સૂક્ષ્મગમે તે સાધનોથી યુદ્ધક્ષેત્ર નજીક હોઈને મેળવતા હોય એ બનવા જોગ છે, આજે ધૂળવાયરલેસ છે. તો ત્યારે સૂક્ષ્મ મનો-વિજ્ઞાનના વાયરલેસ હતા જ. આ રીતે સંજય પણ યુદ્ધ વિગત જાણે એમાં નવાઈ નથી. શ્રીકૃષ્ણગુરુએ સંભાષણ કર્યું હોય તે ભાવને ગીતાના સંકલનાકાર વ્યાસમુનિ શ્રીકૃષ્ણગુરુના ભાષણના મૂળ આત્માને