________________
પ્રસ્તાવના
ગીતાવિવેચન પહેલાં લો. તિલક, કવિવર નાન્હાલાલ, મ. ગાંધીજી ને શ્રી કિશોરભાઈની કૃતિઓ, જ્ઞાનેશ્વરી ગીતા, કલ્યાણનો ગીતા તત્ત્વાંક, મહાભારત તથા મૌનકાળમાં કરેલી મૌલિક વૈદિક ગ્રંથોની સાર યાદી, કવિ બિહારી અને એમના પત્ર બહાર પાડેલી ગીતાની આવૃત્તિઓ, ડૉ. એનીબીસેટ વગેરેની કૃતિઓ ખાસ સાવધાનીપૂર્વક જોવાઈ છે.અને એમાંના જે ઉલ્લેખો ટાંકયા છે, તે સંબંધે ત્યાં નોંધ લીધી છે; અને જૂના ટીકાકારોના અર્થોમાં જ્યાં ભેદ ભાસ્યો છે, તે વિષે અંગત અભિપ્રાય પણ મૂક્યા છે. ગીતાનાં પાઠાંતરો વિશે મારો નમ્ર મત
ગીતાનાં પાઠાંતરોમાં ખાસ ગોંડલવાળા જીવરામશાસ્ત્રીની પ્રતિનો આમાં છૂટથી ઉપયોગ કર્યો છે, અને સ્થળો નોંધ્યાં છે. પરંતુ શ્લોક સંખ્યા સાતસો જ રહેવા દીધી છે. કેટલાક પશ્ચિમાત્ય વિદ્વાનો અને અર્વાચીન વિદ્વાનોનો શ્લોક સંખ્યા વિષે ખૂબ જ મતભેદ છે. મારો અંગત મત એ વિષે એ છે કે સાતસો શ્લોક સંખ્યા ખૂબ સહેતુક છે. એથી વધુ મળતી સંખ્યામાં ખાસ નવીન તત્ત્વ મને મળેલી પ્રતોમાં ભાસ્યું નથી અને એ સાતસો શ્લોક સંખ્યામાંથી ઘટાડો કરવામાં અમુક બાબતો છોડી દેવી પડે છે. - પાઠાંતરો પણ જે સ્થળે ન છૂટકે લેવાં પડયાં છે, ત્યાં જ આ ગ્રંથમાં લીધાં છે. પાઠક એ નિર્ણય સ્પષ્ટ જોઈ શકાશે. કંડિકાઓ અને ગીતારચના ' પ્રત્યેક અધ્યાયને અંતે આવતી કંડિકાઓ, કેટલાક ભાષાંતરકારોએ છેક જ મૂકી દીધી છે. કેટલાક ટીકાકારોએ એ કંડિકાઓને ખૂબ મહત્ત્વ આપ્યું છે.
આ ગ્રંથમાં પ્રથમ અધ્યાયમાં એ કંડિકા વિષે નોંધ વિવરણ છે. બીજા અને ત્રીજા અધ્યાયને વિષે કંડિકાઓનો સંક્ષેપમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે. અને પછી બાકીના પંદર અધ્યાયોમાં લખી નથી, તે એટલા સારુ જ કે એકવાર સમજાયા પછી પુનરુકિત કરવાની વારંવાર જરૂર નથી, છતાં એટલું અહીં એ વિષે ખાસ કહેવું જોઈએ કે એમાં 'ૐ, તતુ, સ” થી શરૂ થતો ઉચ્ચાર પણ ખાસ જે હેતુપૂર્વક છે, તે વિષે પાઠક સત્તરમો અધ્યાય વાંચશે એટલે ખાત્રી થશે. એ સિવાયનો કંડિકાનો ભાગ એ સૂચવે છે કે ઉપનિષદો , બ્રહ્મવિદ્યા અને યોગશાસ્ત્ર સર્વનો ગીતામાં સમન્વય છે, એ સર્વનું માખણ છે.
