________________
૧દ
ગીતાદર્શન
પાછળની વૃત્તિની ભયંકરતાથી બી એમ કહ્યું. દુર્યોધન જો માર્ગદર્શન માગત, તો શ્રીકૃષ્ણએ અર્જુનને જે તરફ પ્રેર્યો તે તરફથી દુર્યોધનને વારત જ.
આધ્યાત્મિક એ ગીતાનો નિચોડ છે, તે જોઈ ગયા પછી ગીતાકારે ભૌતિક યુદ્ધની પછી શા સારુ લીધી હશે? આટલા ખુલાસા પછી હવે તેની શંકા નહિ રહે. જે પ્રસંગ આધ્યાત્મિક દષ્ટિએ સાચો હોય, તે પ્રસંગ વ્યવહારિક પ્રશ્નોમાં પણ સફળ થાય છે, અને કપરા સવાલોમાં જ આધ્યાત્મિક કસોટી સફળ થાય એ જ એની મહત્તા છે. આ જ દષ્ટિએ મેં કહ્યું છે કે, પાંડવપક્ષ ન્યાયી હતો એટલે એ પક્ષને જીત અપાવવી એ કૃષ્ણ જેવા સંસ્કૃતિના સૂત્રધારની અનિવાર્ય ફરજ હતી. એથી જ શસ્ત્રસંન્યાસનો આદર્શ લઈને પ્રેરક સારથી તરીકે ગયેલા શ્રીકૃષ્ણચંદ્રને સુદર્શન ચક્ર લેવું પડયું, તે કૃત્યને ઉપલા અહિંસક આદર્શની દષ્ટિએ ભૂલરૂપ ગણવામાં હું બાધ જોતો નથી. આ ગીતા ગ્રંથમાં સહાય
આ ગ્રંથની શરૂઆત સમૌન એકાંતવાસમાં એ રીતે થઈ કે ગીતાનું ગુજરાતી સમશ્લોકી થોડું લખાયું, તે વખતે મ. ગાંધીજીનો 'ગીતાપદાર્થ કોશ ઉપયોગી થયેલો. સમૌન એકાંતવાસ પછી એ સમશ્લોકી ગુજરાતી અનુવાદ પૂરો થયો. ત્યારે પછી, કિશોરભાઈનાં ગીતાધ્વનિ' અને કવિવર શ્રી નાન્હાલાલનો સમશ્લોકી અનુવાદ પણ તપાસ્યાં. ત્યાર બાદ બિહારી કવિ અને વલ્લભભાઈ કવિના અનુવાદો પણ મળેલા. આ અનુવાદોના શબ્દોનો લાભ ન ઉઠાવવા તરફ મારું લક્ષ્ય હતું જ. એમ છતાં એમની મહેનતનો લાભ આમાં એક જ ઉઠાવ્યો નથી, એમ મારાથી ન કહેવાય. એટલે એ બધાની કિંમતી મદદના ખ્યાલની પાઠકવર્ગને સાભાર યાદી દર્શાવું છું.
પ્રથમના કાવ્યાનુવાદની કાયા છેક જ પલટવા જેવી સ્થિતિમાં મોરબીવાળા ભાઈ અમૃતલાલ માસ્તરની ચીવટ ખાસ નોંધવા જેવી છે.
આટલું છતાં જો જામનગરના ચાતુર્માસ્યમાં સ્થાનિક પ્રિય છોટુભાઈ પારેખની સાર્થનોંધ અથવા વિવેચન માટે સક્રિય પ્રેરણા ન હોત, જો જામનગરવાસી લોકોની ગીતાલેખન માટે ઉદાર ભાવે આપેલી અનુકૂળતા ન હોત અને એ ત્રિપુટી માંહેલા પ્રિય મગનભાઈ તથા ખડતલ મહેનતુ અને કાર્યકુશળ સેવાભાવી પ્રિય છગનભાઈની ધગશ ન ભળી હોત, તો આ સ્થિતિમાં ગીતા ગ્રંથ ન જ જમ્યો હોત. – આ ભાઈ જામનગર ખાતેના જ સેવા ક્ષેત્રના કાર્યોમાં સુવાસ મૂકી હમણાં જ ગતપ્રાપ્ત થયા છે.