________________
૨ ૨૦
ગીતાદર્શન
બરાબર બંધબેસતું છે. પણ જેઓ જ્ઞાનની વાટ જોઈને કર્મોને દબાવવાનો કે હટાડવાનો પુરુષાર્થ ન કરતાં આળસુ થઈ બેસી રહે છે કે પુસ્તકિયા જ્ઞાનને આત્મજ્ઞાન માની લઈ સ્વચ્છેદથી વર્તે છે, તેઓ તો ભીંત ભૂલે છે એમ બતાવવા માટે ગીતાકાર આગળ વધીને કહે છે:
नहि ज्ञानेन सदृशं पवित्रमिह विद्यते । तत्स्वयं योगसंसिद्धः कालेनात्मनि विंदति ॥ ३८ ॥ આ લોકે જ્ઞાનના જેવું, નથી પવિત્ર કો બીજાં;
કાળે કરી સ્વયં પામે, પોતામાં યોગસિદ્ધ છે. ૩૮ (વહાલા પરંતપ !) આ લોકને વિષે જ્ઞાનના જેવી બીજી કોઈ પવિત્ર ચીજ નથી. પાણી જેમ બહારના બધા મળોને સાફ કરી નાખે છે, તેમ જ્ઞાન અંતરના બધા મેલને સાફ કરી નાખે છે. (પણ તું રખે મારી વાતને ભૂલી જતો ! હું તને ફરી ચેતાવું છું કે, તેવું જ્ઞાન (કયાંય બહારથી મળી જતું નથી, એ તો) અંતરમાં થી જ) આપોઆપ કાળે કરીને સિદ્ધયોગી પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
નોંધ : "યોગસિદ્ધિ વિના જ્ઞાન અશકય છે, અને તે જ્ઞાન પણ અંતરમાંથી જ મળે છે, પણ તેને સારુ ધીરજ રાખી યોગમાં યત્ન કરવો જોઈએ.” ગીતાકારના ઉપલા શબ્દોને જૈનસૂત્રોની પરિભાષામાં બદલીએ તો આ પ્રમાણે બદલી શકાય."
દર્શન વિના જ્ઞાન અશકય છે. દર્શન એટલે આત્મદર્શન. આત્મદર્શન થયા પછી ધીરજપૂર્વક સત્કર્મો આચરવાં જ જોઈએ !”
હવે પાઠક આટલું સમજી શકશે કે જો આત્મજ્ઞાન પછી પણ સત્કર્મો આચરવાની જરૂર છે, તો પછી આત્મજ્ઞાન થયા પહેલાં સત્કર્મો તરફ પ્રીતિ અને પુરુષાર્થની કેમ જરૂર ન હોય ? હા, એટલું ખરું કે આત્મજ્ઞાન થયા પહેલાનાં અચરાતાં સત્કર્મોમાં પાપ કે પુણ્ય પડતાં મૂકવાથી તો ઊલટો અનર્થ બેવડાય છે. માટે સરસ રીત એ છે કે આત્મજ્ઞાન તરફ નજર મુખ્યપણે રાખી સારાં કર્મો કરવાં. એમ કરવાથી પાપકર્મમાં પડતાં પહેલાં ચેતી જવાશે અને પુણ્ય કર્મના ફળમાં રાચતાં અટકી જવાશે તેમજ એવા પુણ્ય કર્મજન્ય મનુષ્ય શરીર જેવાં સુંદર સાધનો બંધનકારક નહિ નીવડતાં બંધનથી મુકત થવામાં સરસ ઉપયોગી નીવડશે.
