________________
અધ્યાય ચોથો
૨૧૯
अपि चेदसि पापेभ्यः सर्वेभ्यः पापकृत्तमः । सर्वे ज्ञानप्लवेनैव वृजिनं संतरिष्यसि ॥३६॥ કદાપિ સર્વ પાપીમાં, મહાપાપી તું હો ભલે !
જ્ઞાનનીકા વડે તોયે, સર્વે પાપો તરી જશે. ૩૬ (પૃથાના પુત્ર ! તું કશી શંકા ન કરીશ, ઘડીભર માની લે કે જગતના) સઘળા પાપીઓમાં (પણ) તું કદાચ સહુથી મોટો પાપી હો, તોય એ તારાં બધાં પાપોને જ્ઞાનરૂપી જહાજ વડે તું તરી જઈશ.
નોંધઃ જૈન પરિભાષામાં કહીએ તો પાપમાત્રનું મૂળ કર્મ છે. કર્મસંગી જીવ જ ભૂલ કરીને પાપના ખાડામાં પડે છે. પણ જ્યારે સાચા જ્ઞાનનો ચમકારો થાય છે, ત્યારે જાગૃતિ આવે છે અને નવી પાપવૃત્તિ અટકે છે. નવી પાપપ્રવૃત્તિ અટકે એને જૈન સૂત્રોની પરિભાષામાં સંવર કહેવાય છે. આમ નવી પાપવૃત્તિ અટકવાથી આત્મજ્ઞાનનો સૂર્ય ઝળહળી ઊઠે છે, અને એને પરિણામે છેવટે જૂનાં કર્મો પણ બળીને ખાખ થાય છે. મતલબ કે જે કર્મો બહુ જટિલ રૂપે બંધાયેલાં હોય, તે કર્મોને તે જ ભવે એક સામટાં ભોગવી લેવાં પડે છે અને શિથિલ કર્મો બળીને ખાખ થાય છે. એટલે એક જ ભવમાં મોક્ષ પ્રાપ્તિ થાય છે. ભગવાન મહાવીરનું જીવન આનું આદર્શ ઉદાહરણ છે. એ જ વાતને શ્રીકૃષ્ણગુરુ સાફ સાફ કહે છે:
यथैधासि समिद्वौऽग्निर्भस्मसात्कुरातेऽर्जुन । ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा ॥ ३७॥ જેમ અગ્નિ ભભકેલો, કરે છે ભસ્મ કાષ્ઠને;
જ્ઞાનાગિન સર્વ કર્મોને, ભસ્મીભૂત કરે તથા. ૩૭ (અર્જુન!) જેમ ઝળહળેલો અગ્નિ બળતણને બાળીને ભસ્મ કરી નાખે છે, તેમ જોરદાર જ્ઞાનરૂપી અગ્નિ (પણ જીવ સંગે ચોટેલાં) સર્વ કર્મોને બાળીને ભસ્મ કરી નાખે છે.
નોંધ : જૈનસૂત્રોમાં "સકામનિર્જરાથી કર્મો ક્ષીણ થાય છે.” "તારૂપી અગ્નિથી કર્મ બળી જાય છે." અથવા "તારૂપી સૂર્યથી કર્મરૂપી તળાવ સૂકાઈ જાય છે.” આવી ઉપમાઓ આવે છે. જ્ઞાનથી સહેજે જન્મેલા અંતરંગ સંયમને ખરી રીતે તપ જ કહી શકાય. એ અર્થમાં જ્ઞાનથી કર્મ બળી જાય છે, એવું ગીતાકારનું કથન
