Page Text
________________
ગીતાદર્શન
તે (મનવાળા) મનુષ્યોમાં (પણ) સાચો બુદ્ધિવાળો (જ્ઞાની) છે. તે યોગી પણ છે અને તે (જ) સંપૂર્ણ કર્મ કરનારો છે.
૨૦૪
(પૃથાના પુત્ર ! ખરું પાંડિત્ય એ કંઈ માત્ર કલ્પનાનો વિષય નથી, તેમ ચર્ચા, વાદ કે શાસ્ત્રનો વિષય નથી, વળી દેવળ કે મંદિરમાં બોલવા પૂરતો પણ એનો અર્થ નથી; એ તો આચાર પરથી જ પારખી શકાય છે.) જેના સર્વ સમારંભો (એટલે કે જેનાં સર્વ ક્રિયાકાંડો) કામનામય સંકલ્પ (એટલે કે જૈનસૂત્રોમાં જેને નિયાણું કહેવાય છે, તેવા સંકલ્પો. દા.ત. ફલાણું કામ થાય તો ફલાણા દેવને આ ચઢાવું કે આમ કરું. અથવા મેં જે તપ કર્યા તેનું અમુક ફળ મળો, એમ બદલાની ભાવનાથી કર્મ-ધર્મ કરવાં તે)થી રહિત છે. (તેનું જ્ઞાન નિર્મળ અને આવરણ વગરનું થઈ જાય છે.) તેવા પુરુષનાં જ્ઞાનરૂપી અગ્નિથી કર્મ બળી જાય છે, તેમને જ સાચા જ્ઞાની પુરુષો પંડિત કહે છે.
નોંધ : જે કર્મ જીવને બાંધે છે અથવા બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો આત્માના સત્ય, જ્ઞાન અને આનંદમય સ્વરૂપ આડો પડદો ઊભો કરે છે, તે કર્મ નિવારવાનો ટૂંકો રસ્તો ગીતાકારે એ બતાવ્યો કે, કામનામય સંકલ્પથી કોઈ પણ ક્રિયા ન કરો. ક્રિયા પહેલાં સંકલ્પની તો જરૂર પડે જ છે, પણ એ સંકલ્પમાં કામનાનો અંશ ભેળવવો નહિ. એ ભળે છે ત્યારે જ જ્ઞાન આવરાય છે. આથી જ દ્રવ્યકર્મ જડ હોવા છતાં, કર્મથી ચેતન બંધાય છે અને એની દશા જ્યાં લગી છે, ત્યાં લગી શારીરિક ક્રિયા રોકે, કે હઠથી પ્રાણનો આયામ કરે તોય કર્મનું બંધન અટકતું નથી. તે પ્રવાહ તો એટલો બધો સૂક્ષ્મ છે અને શ્રી આચારાંગના શબ્દોમાં કહીએ તો "સર્વ દિશાઓથી તે ધોધમાર ધસી આવતો હોય છે. એને રોકવા માટે તો કામના ઉપર કાબૂ મેળવવાનો પુરુષાર્થ સતત ચાલુ રાખ્યા સિવાય બીજા બધા ઉપાયો કે સાધનો થીગડાંમાત્ર છે." આ નિયમ આપણાં સર્વ કાર્યોમાં લાગુ પડે, એટલા માટે ગીતાકારે અહીં એ પણ કહ્યું કે જ્ઞાનીની, ભક્તની કે કર્મયોગીની પણ તે જ કસોટી છે. મનુષ્યની ઉચ્ચ કોટીની બુદ્ધિનું સાધન એ સાઘ્ય મેળવવા માટે જ છે. માણસે નાની કે મોટી કોઈ પણ ફતેહ મેળવવી હોય તો કાર્ય કરતાં પહેલાં દૃઢ સંકલ્પ કરવો. એ સંકલ્પમાં જેટલી કામના હશે તેટલી શિથિલતા આવવાની અને આરંભેલાં સત્કાર્યો પણ અધૂરાં રહેવાનાં, પણ કામના રહિત સંકલ્પ હશે તો એ કાર્ય એક જન્મે કે એક પ્રસંગે ભલે અધૂરું રહેલું કે ઉપલક દષ્ટિએ અફળ ગયેલું ભાસે; પરંતુ એ કાર્ય પૂરેપૂરું અને વિજયવંત નીવડવાનું જ, તે વાતમાં ત્રણ કાળે પણ કોઈ શંકાશીલ ન બને. ત્યારે આવી કામના શી રીતે છૂટે ? એને માટે પણ
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |