Page Text
________________
૨૦૦
ગીતાદર્શન
સમૂળગો ત્યાગ ન કરતાં કર્મ આચરી કર્મફળનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. આવી રીતે કર્મ ક૨વાથી આત્મા અકર્તા રહી અવિનાશીપણું-અવિકારીપણું-ઉત્સાહીપણું જાળવી શકે છે અને સમાજવ્યવસ્થા પણ જળવાઈ રહે છે. એથી જગતતંત્ર પણ અહિંસક બળથી સુલેહશાન્તિપૂર્વક ચાલ્યા કરે છે. પૂર્વના મુમુક્ષુઓ પણ આ રીતે વર્ચ્યા છે.” તેમ અર્જુનને શ્રીકૃષ્ણ આ વસ્તુ કહીને સહુને એ માર્ગનું રહસ્ય સમજાવી દે છે. કર્મફળની સ્પૃહા એ લૌકિક વસ્તુ હોઈ લોકોત્તર એવા પરમાત્માના સ્વરૂપનું ચિંતન પડતું મેલીને મનુષ્ય દૈવી સત્ત્વોને ભજે છે. જો કે ઉચ્ચ કોટીનાં દૈવી સત્ત્વોમાં સત્યસ્વરૂપ પરમાત્માનો પ્રકાશ કંઈક પ્રમાણમાં હોય છે ખરો, પણ વિશેષ કરીને તો તેમાં શુદ્ધ કરતાં શુભ જ વધુ હોય છે અને શુભ ભલે અશુભ કરતાં સારું છે; છતાં તે પણ સોનાની બેડી જેવું બંધન છે, એટલે જેમને ખરે જ મોક્ષની પિપાસા છે, એમણે તો વિશેષરૂપે સત્યની જ આકાંક્ષા સેવવી ઈષ્ટ છે. આ રીતે દૈવી સત્ત્વોના યજનપૂજન કરતાં સહેજે પરમાત્મદેવનું પૂજન એ ઉત્કૃષ્ટ ઉપાસના છે. પણ મનુષ્ય એકાએક નિર્ભેળ સત્યને ન પચાવી શકે, તે સારુ દેવપૂજન પણ એક સાધન છે; પરંતુ એ સાધનને જેઓ સાઘ્ય માનીને કદાગ્રહથી પકડ કરી લે છે, તેઓ તો ચક્કરમાં જ પડે છે. તેઓ આખરે સત્યદર્શન પામે જ છે, કારણ કે એવા ઉપાસકોનું મુખ્ય લક્ષ્ય સાઘ્ય તરફ જ છે, માટે અગિયારમાં શ્લોકમાં કહ્યું કે, "આવા મનુષ્યો ગમે તે રીતે ભજે પણ પરંપરાએ તે મને જ ભજે છે.”
"કર્મ” શબ્દ પર શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ ખૂબ ભાર આપ્યો. પરંતુ અગાઉ અર્જુને એવો તર્ક કરેલો કે, "મનુષ્ય ચોરી, હિંસા આદિ લોકનિષિદ્ધ કાર્યોમાં પુરુષાર્થ કરે તો એ કર્મ કહેવાય કે નહિ?”
એ તર્કનું શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ સમાધાન એ રીતે કરેલું કે, "જે ક્રિયામાં આત્મવિકાસ અને જગશાન્તિ એ બન્નેનો છેદ ઊડી જતો હોય તે ક્રિયા ખરી રીતે કર્મ જ નથી” એટલે કે અકર્મ છે. આટલું સમાધાન થયા પછી પણ અર્જુન મૂંઝાવા લાગ્યો અને એની મૂંઝવણ વાસ્તવિક જ હતી કારણકે, ઘણી વખત લોકનિષિદ્ધ કાર્યોમાં પણ એકાંતે કર્મબંધન હોતું નથી. તેમ લોકવિહિત કાર્યોમાં પણ એકાંતે કર્મમુકિત સંભવતી નથી. આખરે તો અમુક પ્રકારનાં વ્રતો એ પણ એક પ્રકારનાં સાધન જ છે. જો કે એ સાધન બહુ મૂલ્યવાન અને પ્રાયઃ સાધ્ય તરફ દોરી જાય તેવાં બળવાન છે, પણ ગમે તેવાં ઉત્કૃષ્ટ હોય, તોય તે સાધન છે. એટલે એમાં રહેલા ધ્યેયને ઈજા ન પહોંચે તેવી રીતે ઉદાસીનતા સેવતા હોય કે, એવા ઉત્કૃષ્ટ
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |