Page Text
________________
અધ્યાય ચોથો
૧૯૧
છતાં કયાંય લપાતો નથી. આથી એવા જ્ઞાનીને ચારિત્ર-આત્મરમણતામાં કશી બાધા પહોંચતી નથી. અને એના પુરુષાર્થથી જગતનું કલ્યાણ પણ થાય છે. ભગવાન ઋષભદેવ સમકિતી હતા. એમણે જગકલ્યાણની પ્રવૃત્તિ કરી હતી; છતાં આત્મભાન ગુમાવ્યું ન હતું. તેઓ યુગની આદિમાં થયા એમ યુગે યુગે એવા તીર્થકરો જન્મે છે. તે તીર્થંકરોનાં નામો નિરાળાં હોઈને, વ્યકિતઓ નિરાળી નિરાળી છે, પણ એ બધામાં રહેલો આત્મા તો એક જ છે. એમ સંગ્રહાયની દષ્ટિથી શ્રી આચારાંગ અને શ્રી સમવાયાંગ બોલે છે. તે દષ્ટિએ જો શ્રીકૃષ્ણનું શ્રી અર્જુનને કહેવાયેલું કથન લેવામાં આવે તો જૈનસૂત્રોના તીર્થકરવાદ અને ગીતાના યુગેયુગે સંભવતા અવતારવાદ વચ્ચે વિરોધ નહિ લાગે. જે લોકો શ્રીકૃષ્ણના દેહ ઉપર જ અવતારવાદનું આરોપણ કરે છે, તે લોકોને તો ગીતાકારે પોતે જ ચેતવણી આપી છે અને હજુ પણ આપશે. એટલે શ્રીકૃષ્ણનો "હું જન્મ છું' એ પ્રયોગ શ્રીકૃષ્ણ વ્યકિતને નહિ, પણ શ્રીકૃષ્ણમાં રહેલા સમકિતી-જ્ઞાની- આત્માને લાગુ પડવાનો છે, એમ સમજવાથી ગીતાકારનો મુખ્ય આશય જળવાઈ રહે છે, અવતારવાદની પરિપાટીથી ઈશ્વરનો છૂટકારો થાય છે અને જ્ઞાનીજનો કાળકાળે થવાથી સંતોને અને ભકતોને દિલાસો મળે છે. તથા ધર્મનું સંસ્કરણ જરૂરી છે એમ સમજવાથી કર્મકાંડો બદલે, નિયમો બદલે, તો એમાં ધર્મ રખે ચાલ્યો જાય, એવો રૂઢિચુસ્તોનો ભય દૂર થાય છે, ધર્મને નામે ચાલતાં ધતીંગો ખળભળે છે અને ખરા ધર્મને ઈચ્છનાર અને કુરૂઢિથી ઘેરાયેલા ધર્મથી કંટાળનાર ધર્મપિપાસુઓને પણ પ્રેરણા મળે છે.
અહીં એક બીજી વાત પણ કહેવી જરૂરી છે, તે એ કે આવા જ્ઞાનીની વાટ જોઈને કોઈ બેસી ન રહે, પણ એવો જ્ઞાની અંતર્યામી એકેએક વ્યક્તિના અંતરમાં પ્રકાશે છે, તેનો પ્રકાશ બહાર લાવવા માટે પુરુષાર્થ આજથી જ આદરે. જ્યારે એવી વ્યકિતઓની ખીલવટ થાય છે, ત્યારે એ પૈકી જ કોઈ પ્રેરકજ્ઞાની નેતા મળી રહે છે. અમુક જાતિમાં, અમુક કાળમાં કે અમુક પ્રદેશમાં જ એવો નેતા મળે એવું પણ ઐકાંતિક કોઈ ન સમજી બેસે. જાતિ, કાળ, દેશ સંયોગો વગેરે કરતાં આત્માની શકિત અનંતગણી હોઈને એ બધા સંયોગોમાં ખીલી શકે છે. માત્ર મૂળકારણ માટે પુરુષાર્થ હોવો જોઈએ, નિમિત્ત કારણો તો એ મૂળઉપાદાન પરત્વે જ મોટો આધાર રાખે છે. હા, નિમિત્તક રણો ભારે મદદકર્તા નીવડે ખરાં પણ ઉપાદાન તૈયાર ન હોય તો અનુકૂળ નિમિત્તાય શું કરી શકે તેમ છે? અને ઉપાદાન તૈયાર હોય તો પ્રતિકૂળ નિમિત્તોય શું અટકાવી શકે તેમ છે? પણ આવું નિબિડ રીતે
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |