________________
૧૮૪
ગીતાદર્શન
चतुर्थोऽध्यायः
श्रीभगवानुवाच इमं विवस्वते योगं प्रोक्तवानहमव्ययम् । विवस्वान्मनवे प्राह मनुरिक्ष्वाकवेऽब्रवीत् ||१|| एवं परंपराप्राप्तमिमं राजर्षयो विदुः । सकाले नेह महता योगो नष्टः परंतप ॥२॥ स एवायं मया तेऽद्य योगोः प्रोक्तः पुरातनः ।। भक्तोऽसि मे सखा चेति रहस्यं यतदुत्तमम् ||३||
અધ્યાય ૪થો
શ્રી ભગવાન બોલ્યા : પૂર્વે આ અવ્યયી યોગ, કહ્યો'તો મેં જ સૂર્યને; એણે કહ્યો મનુને ને, તેણે ઈક્વાકુને કહ્યો. ૧ આમ પરંપરાપ્રાપ્ત, એને રાજર્ષિ જાણતા; લાંબે કાળે ઘસાયો તે, યોગ અહીં પરંતપ ! ૨ તે જ મેં આ તને આજે, કહ્યો યોગ પુરાતન;
મારો તું ભકત ને મિત્ર, એવું રહસ્ય શ્રેષ્ઠ આ. ૩ (અર્જુન ! આમાં તારે અચંબો પામવા જેવું નથી. હું આજે જે યોગની વાત તારી સમક્ષ કહી રહ્યો છું, એ જ પ્રમાણે) પૂર્વે મે આ અવ્યયી (મૂળથી નાશ ન પામવાના સ્વભાવવાળો) યોગ સૂર્યને કહ્યો હતો, સૂર્ય મનુને કહ્યો હતો અને મનુએ ઈક્વાકુને કહ્યો હતો.
એમ પરંપરાએ મળેલા આ (યોગ)ને રાજર્ષિઓ જાણતા હતા, પણ લાંબા કાળે આજે આ લોકમાં એ યોગ હે પરંતપ ! (શ્રેષ્ઠ તપસ્વી) ઘસાઈ ગયો છે. (જાણે નષ્ટ કો ન થઈ ગયો હોય એમ લાગે છે.)
એટલે મેં તને આજે એ પ્રાચીન યોગને (તારી પાસે) ફરીથી કહ્યો છે. એનું કારણ એ છે કે, તું (એક રીતે) મારો મિત્ર છો. (એટલે મિત્ર આગળ છાનું કે ઢંકાયેલું) રહસ્ય (કહેવું એ ઉચિત છે). વળી તું (બીજી રીતે આજે તો) મારો ભક્ત પણ છો. (એટલે મારા ભકતને મારે શ્રેયસ્કારક માર્ગ બતાવવો જોઈએ) એટલે
