________________
અધ્યાય ત્રીજો
૧૭૭
પ્રસાદી આપજો, એથી તેઓને સાત્વિક ખોરાક મળશે ને તેઓ તે ખોરાકમાંથી શકિત મેળવી સત્યાચરણ કરી પાપથી છૂટશે. ફરીથી સાંભળજો કે જે (દિવ્યતાલક્ષી સુપાત્રો) દેવોનો અને બીજાનો ભાગ કાઢયા વિના માત્ર પોતા કાજે ખાય છે, તે પાપ જ ખાય છે એટલું જ નહિ પણ અહીં તે શ્રમચોર, ઈઢિયારામ અને જગતને બોજારૂપ છે, તેમ પરલોકમાં પણ જમની શિક્ષાને પાત્ર છે” આજે હું નવીન પરિભાષામાં તે આ રીતે કર્યું -
- "યજ્ઞ એટલે ધર્મમય પુરુષાર્થ દ્વારા જ અર્થોપાર્જન કરો. આથી અપરિગ્રહ વ્રત સહેજે આરાધવું જ પડશે. કારણ કે જ્યાં પરિગ્રહવાદ આવશે ત્યાં ધર્મમય પુરુષાર્થ કદી જ નહિ હોય. કામનાને રોકવા સદાય તત્પર રહો, છતાં ન રોકાય તો ધર્મથી એને રંગો. ઘર્મમય પુરુષાર્થી વિકારતૃપ્તિ ખાતર કદી ગૃહસ્થાશ્રમને દૂષિત નહિ કરે, એટલે એ સંયમ ધર્મને સહેજે અંતઃકરણપૂર્વક જ સ્વીકારશે. આથી એવા ગૃહસ્થાશ્રમીની પ્રજા પણ ધર્મપ્રેમી હશે, જેને પરિણામે માનવતા અને દિવ્યતા બંનેનો સહેજે મેળ થવાનો. આવા ધર્મમય પુરુષાર્થીનાં સાધનો જરૂર સુપાત્ર સંસ્થા કે સુપાત્ર સંતમહાત્માઓના પુણ્યકાર્યમાં વપરાવાનાં. આમાં આત્માનો ઉદ્ધાર અને જગતની સેવા બંને અર્થ સરી રહેવાના. આમ જે ન કરે તે ચોર છે, પાપી છે – આત્મઘાતી છે. કારણ કે ધર્મમય પુરુષાર્થ સાથે આત્માને પણ પરંપરાએ સંબંધ છે. - "વહાલા કૌતેય ! હવે તું મારા કથનનો અર્થ બરાબર સમજી ગયો હોઈશ. ભાઈ ! ધર્મ અને આપણા કોઈ વ્યવહારનો લગારેય દુળ નથી, અને દળ લાગતો હોય ત્યાં કાં તો એ વ્યવહાર, વ્યવહાર નહિ, પણ વ્યવહાર રૂઢિ હશે અને કાં તો એ ધર્મ, ધર્મ નહિ હોય, પણ સાંપ્રદાયિક રૂઢિધર્મ હશે.”
"એટલે હવે તને કર્મ ન કરવાં એ હઠ ન રહેવી જોઈએ.” "સાંભળ, બીજી રીતે સમજાવું. જેને એકલા આત્માની અથવા ભકિતની પરિભાષામાં કહું તો પ્રભુની જ પડી છે એવા સંતો અને ભકતો કે જે ગૃહસ્થાશ્રમ સાથે જોડાયેલા કેટલાક પ્રપંચમય વ્યાપારોથી સહેજે અળગા છે, તેઓ કાર્ય કરે કે ન કરે તોય એને કશું અટકતું નથી કે છોકરાંછમાં ભૂખે મરવાનાં નથી. જ્યાં એને પોતાના દેહની પણ દરકાર નથી ત્યાં બીજાની શી હોય? છતાંય એ એકાંતે લોકોપકાર ખાતર ઘડિયાળના કાંટાની જેમ નિયમિત સત્યવૃત્તિપરાયણ રહ્યા કરે છે. છતાં જોને કેવા એ નિર્લેપ અને અપ્રતિબદ્ધ વિહારી હોય છે ! છે એને કંઈ