Page Text
________________
૧૭૦
ગીતાદર્શન
કાબુમાં લઈ પછી કામનું કાસળ કાઢવું જોઈએ. શ્રીકૃષ્ણગુરુ અર્જુનને ઉદેશીને આ જ વાત હવે કહે છે. એ પરથી બીજા અધ્યાયમાં જે વસ્તુ અસ્પષ્ટ જેવી અર્જુનને લાગતી હતી અને એક તરફથી ઈન્દ્રિયોને વશ કરવાનું પણ કહે છે અને બીજી તરફથી આત્માને વશીભૂત થયેલી અને રાગદ્વેષથી વિરહિત એવી ઈન્દ્રિયો કર્મમાં પ્રવર્તે છતાં દોષ નથી” એવી શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માની સાપેક્ષ વાણી એને ગોળ ગોળ લાગતી હતી તે હવે બંધબેસતી અને બરાબર લાગી જાય છે.
અહીં કોઈ એવી શંકા કરે કે આટલી વાત અર્જુનને શ્રીકૃષ્ણગુરુએ પ્રથમ જ કહી દીધી હોત તો ? આવડો મોટો અધ્યાય જ ન કહેવો પડત. પણ માનસશાસ્ત્રના અભ્યાસી બરાબર જાણે છે કે બુદ્ધિને કુશાગ્ર બનાવવા માટે કહો કે થકવવા માટે કહો અથવા તો ભૂમિકા તૈયાર કરવા માટે કહો એક જ વાતને અનેક રીતે ચાવવાની જરૂર હોય છે, એ જરૂર મહાત્મા કૃષ્ણ બરાબર સમજતા હતા. જેમ મહેનત પછી ખોરાક મળે અને પોતાના દાંતથી ખૂબ ચવાય, તેમ મીઠાશ વધુ આવે છે, તેમ ગુરુ પણ સાધકની આવી ભૂમિકા જોઈ તપાસી જ્ઞાન આપે છે. આ રીતે અર્જુનની ભૂમિકા તૈયાર થતી જોઈને હવે શ્રીકૃષ્ણગુરુ કહે છે :
तस्मात्त्वमिंद्रियाण्यादौ नियम्य भरतर्षभ । पाप्मानं प्रजहि ऐनं ज्ञानविज्ञाननाशनम् ॥४१॥ માટે તું ઈન્દ્રિયો પેલાં, નિયમે રાખી ભારત !;
જ્ઞાન વિજ્ઞાનના ઘાતી, માર તું એ જ પાપીને. ૪૧ માટે હે (ભરતકુળના ઉત્તમ પુરુષ) ભારત ! તું પ્રથમ તો ઈન્દ્રિયોને નિયમમાં રાખ (આથી કામ-વિકાર-ને ટેકો મળવો બંધ થશે, અને એનું જોર નરમ પડશે. એટલે તારું બળ બરાબર એની સામે ચાલશે, માટે જ પહેલાં ઈન્દ્રિયોને નિયમમાં રાખવાનું કહું છું,) અને (પછી) એ પાપી (કામ)ને જ ઠાર મારી નાખ, કે જે આત્માનાં જ્ઞાન અને વિજ્ઞાનનો નાશ કરનાર (મહાશત્રુ) છે.
નોંધ : આ શ્લોકમાં ગીતાકારે એ કહ્યું કે "અગ્નિને ધુમાડાની જેમ કામમાત્ર આત્માને આવરી લે છે એટલું જ નહિ પણ એના જ્ઞાન સામાન્ય બોધ અને વિજ્ઞાનવિશિષ્ટ બોધ બંનેનો નાશ કરે છે.” જૈન સૂત્રોનાં જ્ઞાનદર્શન તે અહીં ગીતાનાં જ્ઞાન અને વિજ્ઞાન. સારાંશ કે કામવશ-ક્રોધવશ થયેલો આત્મા પોતાની સામાન્ય સમજણ પણ ગુમાવી બેસે છે, એવો જે આપણને વારંવાર અનુભવ થાય છે, તે ખરો છે. અને એથી જ શ્રીકૃષ્ણગુરુ વળી એને જ પાપી કહે છે. આ પરથી
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |