Jain Drushtie Gita Darshan Part 1

SR No.: 008084
Original Sutra Author: N/A
Author: Santbal
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publication Year: 1995
Total Pages: 344
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 19 MB

Page 181

અઘ્યાય ત્રીજો
૧૫૧
અને જગતમાં અશાંતિ વધી જાય. પ્રજાકીય સંસ્કૃતિની-હિંસા એ બીજી બધી સ્થૂળ હિંસાઓ કરતાં મોટી હિંસા છે, કારણ કે પ્રજાના સ્થૂળ દેહના સર્જકો તો અનંત નીકળશે, પણ પ્રજાની સંસ્કૃતિના ઘડવૈયાઓ તો આંગળીને વેઢે ગણાય તેટલા અને તે પણ ઘણે લાંબે ગાળે અને તે પણ ઘણા ક્ષેત્રોના ફાળા વચ્ચે જન્મશે, આ રીતે પણ સત્પ્રવૃત્તિ આચરણીય છે. છેવટની વિદેહી દશાને પામેલા પુરુષોની સહજ રીતે જ સત્પ્રવૃત્તિ થાય છે, એમાંથી આપોઆપ લોકસેવા ફળે છે. પણ સમદષ્ટિ પુરુષોએ તો અપ્રમત્ત રીતે પ્રેરાઈને પણ સત્પ્રવૃત્તિ આચરવી જોઈએ.* सक्ताः कर्मण्यविद्वांसो यथा कुर्वति भारत ।
1
कुयाद्विद्वांस्तंथासक्तश्चिकीर्षुर्लोकसंग्रहम् ॥ २५ ॥ न बुद्धिभेदं जनयेदज्ञानां कर्मसंगिनाम् जोषयेत्सर्वकर्माणि विद्वान्युक्तः समाचरन् ॥ २६ ॥ કર્મે આસકત અજ્ઞાની, કરે છે જેમ ભારત 1; તેમ જ્ઞાની અનાસકત, કરે લોક હિતેચ્છુક. ૨૫ કર્મે આસકત અશોનો, બુદ્ધિભેદ ન પાડવો; આચરી યુકતજ્ઞાનીએ, સૌ કર્મો અચરાવવાં. ૨૬
(ખારા ભારત ! નિયત કર્મમાં સમજ ન પડે તો યજ્ઞાર્થ કર્મ આચરવાનું મેં કહ્યું. શાસ્ત્રવિહિત કર્મ કે વર્ણાશ્રમનાં કર્તવ્ય કર્મો કરવા પાછળ પણ એ જ રહસ્ય છે, છતાં બીજા અઘ્યાયમાં હું કહી ગયો છું તે દષ્ટિએ પણ કર્મ કરવામાં હરકત નથી. કદાચ અહીં તને શંકા થાય કે, "જો જ્ઞાની અને અજ્ઞાની બંને કર્મ કરે તો તે બંને વચ્ચે ફેર શો રહ્યો ?” પૃથા પુત્ર ! આ શંકાનું સમાધાન સ્પષ્ટ જ છે. જ્ઞાની અને અજ્ઞાનીનું માપ તો એ બંનેનાં અંતરંગ પરિણામ (ભાવ) ઉપરથી નીકળે છે; માત્ર બાહ્યક્રિયા પરથી નહિ ! માટે જ હવે તને કહું છું કે) ભારત ! કર્મમાં આસકત થઈને અજ્ઞાનીઓ જેમ કર્મ કરે છે, તેમ લોકસંગ્રહ કરવાની ઈચ્છા રાખી જ્ઞાનીએ અનાસકતભાવે કર્મો કરવાં જોઈએ !
(વળી હે અર્જુન !) કર્મમાં આસકત એવા અજ્ઞાનીઓમાં બુદ્ધિભેદ ન
જૈન આગમો માંહેલા શ્રીકૃષ્ણ વાસુદેવ અને મહાભારત, ભાગવત અને છેવટે ગીતાજી માંહેલા શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માના જીવનના સ્થૂળ કલેવરમાં અલબત્ત મોટું અંતર છે. પરંતુ અંતરંગ જીવન સર્વ સ્થળે આબેહૂબ મળતું છે. જૈન આગમો પણ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માનું સમદષ્ટિપણું અને લોકવત્સલતાને કારણે તેઓને આગામી ચોવીસીના તીર્થંકર તરીકે સ્વીકારીને પ્રભુ તરીકે પૂજાપાત્ર ઠરાવે છે. વૈદિક ગ્રંથોના તો એ પ્રભુ છે જ. આ રીતે તેઓ સત્પ્રવૃત્તિકાર હતા જ, પણ એમની સત્પ્રવૃત્તિમાં શી વિશેષતા હતી તે હવે ગીતાકાર કહે છે :