Page Text
________________
૧૩૪
ગીતાદર્શન
લગી યુદ્ધનું આસકિતભર્યુ માનસિક સ્મરણ ખસ્યું નથી, ત્યાં લગી એ કર્મેન્દ્રિયથી યુદ્ધમાં ન જોડાય અને તે પણ દુન્યવી હિતો ખાતર કે મોહ ખાતર, તો તે મિથ્યાચાર
જ ગણાય.
કેટલાંક કર્મો પાપક્રિયાથી જોડાયેલાં હોઈ તે કર્મો કરવાથી ઉચ્ચકોટીના આત્માને પણ પાપ તો લાગે જ, પરંતુ પાપથી છૂટવાનો રસ્તો હજુ સહેલો છે. પણ અધર્મથી છૂટવાનો રસ્તો સહેલો નથી જ. મનથી આકિતને વધા૨વી અને કર્મેન્દ્રિયોને લોક ભયે કે બીજા કારણે રોકવી, તે તો અધર્મ કહેવાય – પાખંડ કહેવાય. પાખંડનો પરિચય એ આત્મજ્ઞાનને રોકનારો મહાદોષ છે. જૈનસૂત્રોમાં તેંડુલમચ્છ (કે જે મહામચ્છની પાંપણમાં રહેનારું નાનું સંજ્ઞા-મનવાળું-પ્રાણી છે તે ) માત્ર મનની દુષ્ટ ભાવનાથી જે પાપકર્મ બાંધે છે તે કર્મેન્દ્રિયોથી કરનાર મહામચ્છ પોતે પણ ભાગ્યે જ બાંધે છે. એવા ઉત્ખની પાછળ એ જ આશય છે કે મનના દુષ્ટ વિકલ્પો મહામોહના કારણરૂપ છે. પણ આનો અર્થ કોઈ એવો ન કરે કે મન ન રોકાય, ત્યાં લગી કાયાપર અંકુશ જ ન રાખવો ! કાયા પર અંકુશ રાખ્યા વિના તો મન ૫ર સંયમ જ કયાંથી આવે ? પણ કાયા પર અંકુશ રાખતી વેળા, મન પર એ વિષયનું સ્મરણ ન આવવું જોઈએ. અને આવે તો હટાડવાનો પ્રયત્ન ક૨વો જોઈએ, પોષવાનો નહિ.આ શ્લોકથી એવા વિષયસ્મરણને મનથી પોષણ આપનારને સાવધાન કરવામાં આવે છે.એ વિષે બીજા અઘ્યાયની નોંધોમાં પણ કહેવાઈ ગયું છે કે અભ્યાસી સાધક ઈન્દ્રિયોને સંયમમાં રાખે અને ઈન્દ્રિય સંયમ રાખવા છતાં મનમાં કામના પેસે કે તુરત એને હાંકી કાઢે, એ કામનાની બાજીમાં પોતે સોગઠું ન બની જાય. જો કામનાનું સોગઠું બન્યો એટલે કે કામનાને અધીન બન્યો, તો ગીતાકાર કહે છે કે એની બુદ્ધિ અસ્થિર થઈ જવાની અને મન ઈન્દ્રિયો એની સ્થિરતામાં ક્ષોભ પમાડવાનાં, સારાંશ કે એની કર્મેન્દ્રિયોનું રોકાણ પછી માત્ર લોકોને દેખાડવા પૂરતું રહેવાનું; ખરા અર્થમાં નહિ. એટલે કપટ, દગા, છળ, પ્રપંચ, માયા, દંભ, પાખંડ ફુલવાનાં અને આવા સાધકની કર્મેન્દ્રિયોનું રોકાણ પણ કયાં લગી ટકવાનું ? એ કોઈ ને કોઈ વેળા કર્મેન્દ્રિયોના સંયમથી પણ ભ્રષ્ટ તો થવાનો જ. ભલે પછી એ દંભને પોષીને જગત આગળ ભ્રષ્ટ તરીકે જાહેર ન થાય; પણ તેથી શું થયું ? આવા મનુષ્યને ભયનાં ભૂતો ચોમેરથી ઘેરી વળે છે, એટલે એની બઘી શકિતઓ કુંઠિત થઈ જાય છે, અને એ પોતાનું અને પોતાનાનું બગાડે છે, તેમ જ જગતમાં ખોટા દાખલાનું નિમિત્ત બનીને અશાન્તિ વધારે છે.
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |